NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

HANS BEEREKAMP
Het motto van de Zaanse dichter Henk van de Wal luidt: "Verlichting is permanente dronkenschap zonder te hoeven betalen". Van hem is ook de liedtekst: "Blauwe ogen, blank van vel/Zaanse meisjes, ik mag ze wel". Het televisiedrama Zaanse nachten volgt de bezongen alcoholicus op zijn nachtelijke omzwervingen en heeft een in de Nederlandse filmcultuur tamelijk uitzonderlijke vorm: een stream of consciousness la Bukowski. En dat in een filmisch al even onontgonnen landschap; het is de eerste film die geheel in de Zaanstreek werd opgenomen.

Het scenario zwalkt aangenaam van het ene visioen naar het andere incident, met als rode draad de verhevigde waarneming van een drinkebroer. In de vormgeving liet regisseur Kees Hin, doorgaans een redelijk cerebraal filmmaker, zich voortstuwen door de experimentele cameravoering van Joost van Gelder, die met extreme close-ups en onrealistische kleurzwemen, een hels universum oproept. De film is doortrokken van zwarte humor en een sarcastische mengeling van grootheidswaan en hulpeloosheid. De hoofdpersoon klampt zich vast aan verschillende vormen van vrouwentroost, het mooist gepersonifieerd door Frieda Pittoors als een barmhartige moeder Alcohol: ze dept wonden, stelt geen vragen en spreidt haar armen wijd open. Tot in de kleinste rolletjes spelen uitstekend gekozen acteurs de figuranten in het leven van Henk, onder wie een opmerkelijk serieuze en afstandelijke Hetty Blok als zijn echte moeder. Zaanse nachten is een niet helemaal geslaagd, maar overwegend opbeurend experiment, dat onbekende wegen in durft te slaan. Het is niet het eerste bewijs dat televisiedrama's op dit moment veel meer durf en vernieuwingsdrang ten toon spreiden dan Nederlandse speelfilms. Het is bijna jammer dat aan het slot een aantal losse eindjes alsnog aan elkaar geknoopt worden, want de film moet het juist hebben van brutale losse flodders, zoals de schitterende openingsscène waar een geldspuwende betaalautomaat wordt begeleid door jubelzang van een Russisch mannenkoor bij de bushalte.

Zaanse nachten, zondag, Ned.3, 20.50-21.55u.