NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Bier uit de fles

Mannelijkheid en vrouwelijkheid zijn constructies, geschikt om aan te tornen en om mee te spelen. Drag kings drukken hun borsten plat en krabben zich in hun kruis.

door Bianca Stigter

Duke, King of the Hill. San Francisco, 1997. (Foto uit 'The Drag King Book')

Je vraagt het soms om maar wat te vragen te hebben. Is het een jongen of een meisje? Wat moet je anders tijdens het bewonderen van twee pasgeboren ogen, een neusje en een mond tussen de dekentjes in de kinderwagen. Een meisje, antwoorden de ouders, of een jongetje, en ze kijken bij elke van de twee mogelijkheden even trots. Een derde mogelijkheid is er niet. Nooit antwoordt iemand: wat doet het er toe? Nooit antwoordt iemand: dat weet ik nog niet. Onder de zachte badstof en katoen zijn de geslachtsorganen de eerste weken meestal ook brutaal aanwezig: dikke donzige schaamlipjes, nog rozer dan de rest; een strak gerimpeld balzakje met daarbovenop, als een schuimpje op een taart, een pikkie dat tot in je oog kan plassen. Jongetjes en meisjes; vaak wordt er pas als deze eerste schifting heeft plaatsgevonden iets aardigs gezegd. Het is een meisje. Wat een schatje, kir ik tegen de kinderwagen; alsof het oordeel over kin, neus en mond pas na het antwoord op die saaie vraag kan worden geveld.

In het boek Drag Kings staan tientallen foto's van vrouwen die zich niet bij de eerste schifting hebben neergelegd. Ze hebben baarden en snorren, ze drukken hun borsten plat en ze stoppen een sok in hun broek, een bezigheid die in het Engels pregênant packing heet. Ze roken sigaren en ze drinken bier uit de fles, ze krabben zich in hun kruis, ze zitten wijdbeens op een barkruk, ze vertrekken hun mond tot een scheef bekje waaruit je onmiddellijk een vervelende opmerking vermoedt. Pussy Patrol zit op een motorfiets, Judith 'Jack' Halberstam trekt haar das recht, Duke steunt met zijn armen op het geweer dat op zijn schouders ligt, Uncle Louie zoekt een pornovideo uit. Net als de popgroep The Village People, die in de jaren zeventig furore maakten met nummers als 'YMCA' en 'In The Navy', overdrijven de drag kings bekende mannelijke types, zoals de arbeider met zijn spijkerbroek en houthakkershemd, de dandy in een krijtstreepkostuum, de gangster in een wit pak met brede revers en de rocker met vetkuif en rucheshemd.

Drag king Mo B. King, in het dagelijks leven bekend als Maureen Fischer, staat in het boek tweemaal voor de spiegel in zijn kleedkamer. Links is hij een mager mannetje in zijn ondergoed. Zijn biceps en zijn torso zijn niet imposant, maar hij is duidelijk rechtsdragend. Op de rechterfoto heeft King, leider van de bekendste New Yorkse drag king club, Club Casanova, een veren boa om zijn schouders geslagen. Zo gebruikt hij met een knipoog een van de geliefdste attributen van de verklede man, van de Dame Edna's en de Tootsie's van deze wereld.

Maar met veren alleen ben je er nog lang niet, besef ik als ik naar deze foto van Mo B. King kijk. Ook voor een vrouw is het misschien nog wel meer werk om vrouwelijk te worden dan mannelijk: benen scheren, lippen stiften, wenkbrauwen epileren. Het opplakken van een snor is minder gedoe dan het ontkleuren of ontharen van een bovenlip. Een sok in de slip zit lekkerder dan een push-up bh.

Androgyn

De drag king laat in de praktijk zien wat de laatste tien jaar keer op keer in academische studies is beschreven: vrouwelijkheid en mannelijkheid zijn constructies, geen door god of natuur opgelegde gegevens. Er valt aan te tornen, er valt voor te kiezen, er valt mee te spelen. Mannen en vrouwen worden steeds androgyner en juist daarom zijn de twee uitersten misschien zo aantrekkelijk om uit te buiten.

Volgens de Amerikaanse geleerde Judith Butler zijn mannelijk- en vrouwelijkheid een serie gestileerde gebaren die je aan en af kunt leren. Voor mannelijkheid is dit nieuwer dan voor vrouwelijkheid, omdat mannelijke heteroseksualiteit nog steeds zo onzichtbaar de norm is dat de Britse filmwetenschapper Richard Dyer er een belegen vergelijking voor kan gebuiken. , ,Mannelijke seksualiteit is een beetje als lucht", schrijft hij in 'The Matter of Images'. "Je ademt het de hele tijd in, maar je bent je er nauwelijks van bewust." Zijn voorstel: "We moeten heteroseksualiteit vreemd maken."

Drag kings zijn het late lesbische antwoord op de bekende drag queens, die al zo lang bestaan dat ze in de mainstream zijn opgenomen. Drag kings doken begin jaren negentig op in clubs in New York, Londen en San Francisco, al zijn er ook voor de kings voorlopers aan te wijzen. Het fotoboek is opgedragen aan Storme DeLaveri'e, die al in de jaren veertig een extra attractie was als imitator van mannen in een female impersonator-revue in New York. De makers van het boek, Del LaGrace Volcano en Judith 'Jack' Halberstam, zelf ook drag kings, beschrijven de verschillen tussen de scenes in deze steden. In New York zijn de drag kings vooral als performers op het podium te vinden, in Londen en San Francisco verschijnt ook een groot deel van het publiek in drag. Sommige kings gaan ook in het dagelijks leven als man gekleed. Volgens de makers van het boek is het soms moeilijk uit te maken of een vrouw in drag is of zichzelf. "Een man in een jurk in een homobar wordt gezien als drag queen, maar dat geldt niet voor een vrouw in een pak in een lesbische bar." Om het nog ingewikkelder te maken: ook mannen kunnen drag kings zijn. En in het boek staan ook nog eens foto's van kings die zich door homoseksuele machomannen laten inspireren.

Volgens Volcano en Halberstam is Elvis voor drag kings wat Liza Minelli is voor drag queens: een theatrale persoonlijkheid die vrouwelijk- of mannelijkheid op tilt doet slaan. "Als de drag queen uitspeelt wat kunstmatig is aan vrouwelijkheid, ontmaskert de drag king wat zogenaamd natuurlijk is aan mannelijkheid", schrijft Halberstam. "De imitatie van Elvis in het algemeen haalt het idee onderuit dat mannelijkheid niet theatraal en speelbaar is." Het is een idee waar men in Graceland nog aan moet wennen. De erfgenamen van The King of Kings verboden Elvis Herselvis, de bekendste vrouwelijke Elvis-imitator, tijdens een congres op het landgoed op te treden. In Drag Kings wordt het incident trots aangehaald.

Benny Hill

Een paar jaar geleden zond een van de commerciële zenders een seizoen lang op prime time een drag queen-wedstrijd uit, die leidde tot de griezelige generalisering dat mannen overal beter in zijn, zelfs in vrouw zijn. Zo adembenemend als die mannen op de televisie, zijn de vrouwen in Drag Kings niet. Ze zijn man zoals Dame Edna of Margreet Dolman vrouw is, grof en uitzinnig. De man aan wie ze me het vaakst deden denken was de Engelse komiek Benny Hill.

De mooiste mensen zijn de mannen die vrouw bleven. Zoals Dredd, die in het open shirt onder zijn driehoekige bakkebaarden en kittige sikje een paar ronde borsten laat zien. Een andere favoriet is Gianna/Gianni, die zich in haar krijtstreeppak en met de brillantine blonde haren alleen door een potloodsnorretje van Marlene Dietrich of Madonna onderscheidt - twee vrouwen die hun vrouwelijkheid met een mannelijke twist nog beter deden uitkomen. Op de beroemde Pirelli-kalender verschenen supermodellen als Linda Evangelista en Naomi Campbell een paar jaar geleden ook al eens als man.

Halberstam en Volcano, die zichzelf een 'hermaphrodyke' noemt, zien een groot verschil tussen deze frivole uitstapjes en de drag kings die ook in hun dagelijks leven meer of minder king zijn en zich 'transgender', 'transsexual', of 'intersexual' noemen. "Het bestaan van transseksuelen suggereert dat voor veel mensen sekse verre van vloeiend is, en om de ideale staat daarvan als vloeiend te representeren, behelst een impliciete kritiek op mensen die zich er niet toe in staat voelen heen en weer te springen tussen mannelijk- en vrouwelijkheid", schrijft Halberstam.

De ernstigste foto's in Drag Kings zijn die van Stafford & Jackie, 'Hormonal and Non Hormonal respectively' in 1995 in Londen gemaakt. Nors en verontschuldigend kijken ze in de camera. Ze dragen spijkerbroeken en ferme schoenen. Hun bovenlijven zijn bloot. Met hun armen en handen verbergen ze hun borsten. Op de volgende bladzijden zien we ze op hun rug, met hun gezichten naar de camera gedraaid. Jackie laat nu een lachje zien.

Een meisje. Ach, wat lief.

The Drag King Book. Foto's Del LaGrace Volcano. Tekst Judith 'Jack' Halberstam. Uitg. Serpent's Tail, 154 blz. Prijs ƒ 49,50.

( a d v e r t e n t i e s )