NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Minister Van Aartsen zat gisteren een debat over kleine wapens voor in de VN-Veiligheidsraad. Een 'nieuw thema' dat als een 'sneeuwbal' moet gaan rollen.

Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER

NEW YORK, 25 SEPT. Jozias van Aartsen zat er gisterochtend als baas van de wereld ontspannen bij. Nee, dit was niet zijn finest hour, had de minister van Buitenlandse Zaken de dag ervoor met verbazing geantwoord. Twee uur lang bekleedde Van Aartsen de voorzittersstoel in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties tijdens een open debat over kleine wapens. Nederland had dit georganiseerd volgens de traditie dat elke tijdelijke voorzitter van de V-raad openbare debatten opzet. "Jezelf profileren", had een Nederlandse diplomaat het genoemd, maar ook daar wilde Van Aartsen niets van weten. Behoudens een gevecht met een aantal klemtonen reeg de minister in betrekkelijk foutloos Engels vijftien sprekers aaneen, van wie dertien collega-ministers. Ook zwaargewichten als zijn Amerikaanse en Britse collega's Madeleine Albright, gesecondeerd door VN-ambassadeur Richard Holbrooke, en Robin Cook waren van de partij. Slechts de ministers van Rusland en Namibië lieten zich door lagere gezanten vervangen. Een opkomst die de Nederlandse delegatie "geen slechte score" vond: want ook al doet de V-raad in zo'n openbaar debat geen harde zaken, Nederland kreeg nu toch de kans in een goed bezette V-raad een relatief 'nieuw thema' als kleine wapens - van pistolen tot Uzi's - onder de aandacht te brengen. Liefst 46 van de 49 regionale conclicten worden met zogeheten kleine wapens uitgevochten. In de laatste tien jaar zijn drie miljoen mensen vermoord met kleine wapens, grotendeels op het Afrikaanse continent. "Ik hoop dat dit net als met de aandacht voor landmijnen gaat. Het begint klein en moet als een sneeuwbal gaan rollen", zei Van Aartsen vooraf. Van Cook tot Albright, alle sprekers onderstreepten de urgentie van het thema. "Er is niks kleins aan deze wapens", zei Cook. "Het zijn massavernietigingswapens", zei de Canadese minister Axworthy. M, zoals minister Van Aartsen voor zijn medewerkers heet, had zich de avond daarvoor danig geprepareerd. Terwijl andere delegatieleden uptown verwijlden bij een baseball-wedstrijd van de Yankees tegen de White Sox, bestudeerde hij op zijn kamer in het Beekman Tower Hotel, naast het VN-hoofdkantoor, nog eens de regie-aanwijzingen van het VN-Secretariaat voor een openbaar debat in de V-raad. Een ritueel wilde hij het de volgende ochtend lopend over First Avenue naar de V- raad niet noemen. "Je moet je als voorzitter wel houden aan een bepaald stramien. Hoe geef je mensen het woord, en hoe rond je af?" Geen sinecure in deze grootste en strengst gereguleerde praatfabriek op aarde. Van Aartsen bleek een rolvaste voorzitter, snel vertrouwd met het ceremoniële VN-idioom. Slechts één keer "vergat" hij, zei hij achteraf, de Chinese vice-minister protocollair te bedanken "voor zijn belangrijke verklaring" en dankte hij hem alleen voor diens "aardige woorden" voor de Nederlandse regering.

De vijf permanente leden van de Veiligsheidsraad gruwelen doorgaans van openbare debatten. Zij vonden het ongelukkig dat Nederland dit debat, en nog twee andere openbare zittingen, tijdens de drukste VN-maand van het jaar wilde houden, maar hielden het niet tegen.

Gisteren was inderdaad niet iedereen voortdurend aanwezig of even geconcentreerd. Veel diplomaten liepen in en uit. Albright verbleef op zeker moment een uur lang voor verplichtingen elders. Haar vervanger Holbrooke babbelde voortdurend tijdens de sprekers met buurman Cook. VN-chef Kofi Annan verdween na een kwartier.

Maar alle sprekers dankten Nederland voor het debat. Van Aartsen sloot af met een korte toespraak en las daarna de 'presidentiële verklaring' voor, waarin aangedrongen wordt op actie over de hele linie: van productie en gebruik tot vernietiging van kleine wapens. De V-raad hecht grote waarde aan een conferentie in 2001, die over dit thema gaat.

Na twee uur was de zitting afgelopen. "Je slaat een haakje, iedere stap helpt", analyseerde Van Aartsen de uitkomst. Het was een debat zonder wereldpers of live coverage van CNN, en vooral zonder opsmuk, zoals eigenlijk het hele Nederlandse voorzitterschap.

( a d v e r t e n t i e s )