NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In juni 1998 werd het gebied van Adana, in het zuiden van Turkije, door een aardbeving getroffen. In de stad Ceyhan zijn de zaken nog steeds niet op orde.

Door onze redacteur BERNARD BOUWMAN

CEYHAN, 23 SEPT. Woedend wordt hij, als hij premier Ecevit de slachtoffers van de aardbeving in het noordwesten van Turkije op de televisie hoort verzekeren dat het allemaal goed komt. Want Sezai Simseks eigen stad, Ceyhan, bij Adana, werd meer dan een jaar geleden ook al door een aardbeving getroffen. De regering zei toen hetzelfde. "Kijk maar naar links", zegt de winkelier, "dan kun je zien wat er van al die beloften is terechtgekomen." Hij wijst op een flatgebouw, dat duidelijk verzakt is. Op de eerste verdieping wonen geen mensen meer, maar daarboven zijn alle appartementen nog bevolkt. 'Te koop', meldt een bordje op de buitengevel. "Sinds de aardbeving is hier geen spijker in de muur geslagen", zegt Sezai. "Als er een nieuwe schok komt ligt de zaak in puin." Waarom niemand wat doet? "De regering liet ons een papier ondertekenen dat wij zelf niets aan het gebouw mochten doen en dat zij het zou repareren. Maar sinds de aardbeving hebben wij geen overheid meer gezien."

Het komt allemaal goed - voor de inwoners van het flatgebouw zijn dat loze woorden, waarmee de Turkse regering de eigen onmacht verhult. "Na de aardbeving is de regering twee straten verderop tien minuten komen kijken", vertelt Sezai. "Ze kwamen 's nachts, zodat ze zo min mogelijk met de mensen hoefden te praten. Daarna hebben we nooit meer iemand gezien. De hulp die we kregen, kwam van rijke mensen uit de buurt en van de Rode Halve Maan." De eerste opvang was dus niet geheel wat de inwoners van het flatgebouw zich er van hadden voorgesteld. Maar de herbouw, hoopten ze, die zou toch in ieder geval beter verlopen. Het mocht niet zo zijn. "Ankara heeft heel veel geld gegeven", vertelt Sezai, "maar wij hebben er niets van gezien. Het is allemaal verdwenen in de zak van de oude burgemeester."

De oude burgemeester - het gezicht van de bewoners van het flatgebouw vertrekt van haat als zij zijn naam horen. "Als je een fabriek had kon je geld uit Ankara krijgen om de schade te herstellen", vertelt Sezai. "Mensen tekenden dan dat ze 150 miljard Turkse lira (ongeveer 750.000 gulden) kregen, maar in feite ontvingen ze slechts 100. De andere vijftig stak de burgemeester in zijn zak." Buurvrouw Emine Boysal valt hem bij. "Je kon uit Ankara 750 miljoen krijgen om je huis te repareren. Maar voordat de oude burgemeester dat voor je aanvroeg, moest je hem zelf eerst cash 150 geven." Op het gemeentehuis van Ceyhan staan ze te kijken van al die verhalen over corruptie. Als de mensen boos zijn op de overheid, is dat toch voornamelijk een manier om het trauma van de aardbeving af te reageren, vindt Pylay Sahin, die namens de gemeente toezicht houdt op naleving van de bouwnormen. Hoe diep de trauma's in Ceyhan nog zitten, bleek wel na de grote aardbeving in Izmit en Yalova in augustus, vertelt ze. Het epicentrum lag meer dan 1.000 kilometer van Ceyhan af, maar "bij elke naschok vertrokken de mensen ook hier met een matrasje naar buiten". Trouwens, corruptie zou hier niet eens kunnen. " Niemand in dit gebouw kan zomaar naar de kas lopen en geld opnemen. Dat bestaat simpelweg niet." Maar Sahin kan niet aangeven hoeveel extra geld Ankara ter beschikking heeft gesteld voor de herbouw. En hoe het kan dat de bewoners van het flatgebouw nog steeds wachten op een besluit van de regering omtrent de reparatie, weet ze ook niet echt. "We waren druk bezig met de nieuwe appartementen achter het station", zegt ze, "Maar die zijn nu af en binnen een maand komen teams van de Technische Universiteit in Ankara kijken hoe het met de andere gebouwen verder moet."

De bestuurders van Ceyhan zien de nieuwe appartementen achter het station graag als symbool van de wederopstanding van de stad. Het zijn er duizend, en ze voldoen aan de modernste eisen. "Het balkon is wel een beetje klein", vertelt opzichter Ismet Kocak, "maar dat is eigenlijk het enige wat je er op kunt aanmerken." De keukenkastjes komen van de beste fabriek in Turkije en elke keuken bevat een aansluiting voor een vaatwasser. De eerste twaalf maanden wonen de mensen voor niets en daarna hebben ze jaren de tijd om hun hypotheek af te lossen. "Dit is een voorbeeld van hoe de herbouw ook kan", zegt de opzichter. "Binnen acht maanden duizend woningen, dat is een reden om trots te zijn."

Maar past deze veer op de hoed van Ankara? De appartementen werden neergezet met geld van de Wereldbank en die hield steeds de vinger aan de pols hoe het met de besteding van de hulpgelden ging. Geregeld kwam een delegatie langs om het project door te lichten. Het is wel de taak van Ankara om te bepalen wie er in de appartementen gaan wonen, en daar begint de bezorgdheid van de inwoners van Ceyhan. In theorie zijn de slachtoffers van de aardbeving ingedeeld in drie groepen. Alleen de zwaarst getroffenen zouden in aanmerking mogen komen voor de Wereldbank-appartementen. "Maar ik weet zeker dat als je het goed met de gemeente kunt vinden, je eerder in aanmerking komt", zegt Sezai. "Zo zit het hier nu eenmaal in elkaar."

Ook journalist Muhsin Birsen weet precies hoe het er in zijn stad aan toegaat. Hij schrijft met een collega elke dag de plaatselijke krant vol. Zij wordt nog gedrukt op oude persen en telt slechts een pagina (met op de achterkant advertenties). Ook Birsen vindt de plaatselijke overheid een stelletje prutsers, maar zijn haat geldt vooral (de door Ankara benoemde) gouverneur. De oude burgemeester was eigenlijk te lui om geld achterover te drukken. Nee, dan de gouverneur. Vijf keer per dag bidt hij, zegt Birsen bitter, maar niet voor de bewoners van Ceyhan, maar voor zijn eigen portemonnee. Op de dag van de aardbeving wilde hij zelfs geen bevel geven aan de plaatselijke apotheken om de deuren open te zetten, ook al lagen er honderden mensen onder het puin te kermen. De tweede dag na de ramp meldde hij zich ziek en hij bleef dat een week. "In die zeven dagen heeft hij alleen maar lopen nadenken hoe hij de zaak kon tillen. Hij heeft de macht hier, dus hij kan doen wat hij wil." Toch heeft de aardbeving een positief effect gehad, vindt Birsen, en dat is dat zij het democratisch gehalte van Ceyhan een klein beetje heeft vergroot. De gouverneur is autoritair, maar hij weet dat hij moet uitkijken voor de pers. Voor de aardbeving probeerde hij het een keer, toen Birsen in de krant de foto van de oude burgemeester boven die van de gouverneur had gezet. "Jij bent een vuile communist", riep hij Birsen toe. "De burgemeester is gekozen, jij niet", riposteerde Birsen. "En bovenin elke krant zet ik een foto van Atatürk, en dat was toch echt geen communist." Na de aardbeving is de macht van de journalist toegenomen, omdat de mensen de autoriteiten wantrouwen, en hèm geloven. "Ik schrijf wat ik wil maar ik heb de gouverneur niet meer gezien."

Ook de bewoners van het flatgebouw vochten terug, via de regels van de democratie. Jarenlang tolereerden ze de oude burgemeester, ook al was het een politieke ritselaar die eerst bij de (moslim- fundamentalistische) Refah-partij zat en later overstapte naar de (liberale) ANAP. Maar bij de verkiezingen van april viel de bijl. "Ceyhan heeft hem massaal weggestemd", zegt Sezai. "We proberen het nu met een (ultranationalistische) MHP-burgemeester". Op zijn gezicht verschijnt een glimlach. "Als hij niets doet, stemmen we ook hem volgende keer gewoon weer weg."

Mogelijk tienduizenden doden Turkije (20 augustus 1999)

'Opvang na ramp nog gebrekkig (19 augustus 1999)

'We weten niet of ze leeft, we zijn machteloos' (18 augustus 1999)

'Alles waarvoor ik heb gewerkt is ineens kapot' (18 augustus 1999)

Dodental aardbeving Turkije blijft stijgen (18 augustus 1999)

Zware aardbeving treft West-Turkije (17 augustus 1999)

Verdriet en boosheid na de beving (17 augustus 1999)

( a d v e r t e n t i e s )