NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In veel landen behoort het plegen van moorden-om-de-eer tot de nationale traditie. Zoals in Pakistan, Turkije en Quatar. Jordanië is het eerste land ter wereld dat dit soort moorden met een campagne bestrijdt.

Door onze correspondent CAROLINE DE GRUYTER

AMMAN, 9 SEPT. Rania, een jonge Jordaanse vrouw, was verliefd op een medestudent. Haar vader prikte de datum voor haar huwelijk. Alleen niet met de student, maar met haar eigen neef. Rania dook onder. Haar familie stuurde na enige tijd een brief naar een populair tv-programma: "Kom terug, je hoeft niet met je neef te trouwen". Via de tv-presentator vroeg, en kreeg, Rania vanuit haar schuilplaats de verzekering dat de familie haar had vergeven. De politie liet haar vader een document tekenen dat hij haar geen kwaad zou doen. Vlak na thuiskomst werd Rania door haar 16-jarige broer vermoord. Hij kreeg een jaar cel.

Tot nog toe kwamen Jordaanse mannen die hun zusters, moeders of dochters vermoordden omdat zij de familie-eer (sharaf in het Arabisch) hadden geschonden,met relatief lichte straffen weg. Maar dat gaat waarschijnlijk binnenkort veranderen. In Jordanië is een Nationale Campagne begonnen om Artikel 340 uit het strafrecht te schrappen. In Artikel 340 staat dat mannen die een vrouwelijk familielid doden wegens de familie-eer, voor strafverlichting in aanmerking komen. Op moord staat vijftien jaar, maar moordenaars die zich op Artikel 340 beroepen, zitten gemiddeld maar zes maanden in de cel.

Al jaren vechten vrouwengroepen in Jordanië tegen moorden-om-de- eer. "Omdat het zo makkelijk is om door je vader of broer vermoord te worden op basis van een straatroddel, durven vrouwen de straat niet op", zegt Asma Khader, een kloeke advocate in Amman die vijftien jaar geleden als eerste de kwestie in het openbaar aan de kaak stelde. "Met een mannelijke collega ergens koffiedrinken kan al je doodvonnis betekenen." Een Jordaans weekblad citeerde vorige week een 15-jarig meisje dat vertelde: "Een kennis van mij kreeg opdracht zijn zus te vermoorden omdat ze met een mannelijke collega in een restaurant was gesignaleerd. Ze zeiden tegen hem: 'Je gaat maar drie maanden de cel in, dan word je weer vrijgelaten'. Waarop de jongen zei: 'Dat is ook weinig'."

Volgens de Nationale Campagne Tegen Moorden-om-de-eer, die eind vorige maand begon, blijkt dat van de 160 vrouwen die de afgelopen vijf jaar in Jordanië door mannelijke verwanten zijn vermoord op beschuldiging van seks voor het huwelijk (vrijwel allen tussen de 15 en de 23 jaar oud), de meerderheid nog maagd was. Van hen die geen maagd meer waren, bleek een aantal zwanger te zijn gemaakt door vaders of broers, die hen daarna vermoordden om de schande weg te werken.

Sommige vrouwen worden in feite om heel andere zaken vermoord. Onlangs liquideerde een man zijn twee zusters wegens 'overspel'. Later bleek dat zij onschuldig waren, en dat hij de hand had willen leggen op hun deel van de erfenis. De man kreeg een jaar gevangenis: zes maanden voor elke zus. Jordanië is een tribale samenleving. Alles draait om (groot- )families. Velen geloven dat het de schuld is van de vader (het hoofd van de familie) als zijn dochter ook maar aanleiding geeft tot straat- of buurtroddel, en dat hij die smet moet wegwerken door haar te vermoorden. Mannen willen geen vrouw trouwen over wie gekletst wordt. Een man die zijn dochter doodt, wordt soms door politie-agenten en rechters als een held binnengehaald. Toch is er de laatste twee jaar veel veranderd. Activisten als Asma Khader wisten gedaan te krijgen dat elk slachtoffer nu medisch onderzocht wordt. De Vrouwenvakbond zette een hulplijn op en adverteerde het nummer in de pers. Affaf al-Jabari van de vakbond zegt: "Steeds meer vrouwen die vroeger zichzelf de schuld gaven als ze door de familie werden bedreigd 'Ik heb aanleiding gegeven' beseffen daardoor dat er toch een grens is aan hun opofferingsvermogen. De telefoon staat roodgloeiend."

Omdat vrouwen zich in steeds grotere getale bij de politie melden voor het te laat is, realiseren ook overheidsinstanties zich nu hoe immens het probleem is. Zelfs islamitische leiders, die geen stelling namen toen de kwestie nog in een mist van stilzwijgen was gehuld, wenden hun gezag aan om mensen te vertellen dat het verboden is om een leven te nemen dat door God is gegeven, al is het dat van een jonge springerige dochter. En het was koning Abdallah zelf die, toen hij in februari aantrad, zijn premier opdracht gaf om "elke wet die vrouwen discrimineert af te schaffen."

In juli besloot de minister van Justitie Artikel 340 te schrappen. Maar het parlement moet de maatregel nog goedkeuren, waarna deze bij koninklijk decreet moet worden afgekondigd. De Nationale Campagne, die voor de helft uit mannen bestaat en wordt geleid door de apotheker Basil Burgan, verzamelt handtekeningen om de wetswijziging door het parlement te krijgen. Er liggen handtekeninglijsten in winkels en overheidsinstellingen. Supporters kunnen ook een formulier uit de krant knippen, tekenen en opsturen. Twee prinsessen en sommige parlementariërs hebben dat al gedaan.

Volgens Asma Khader zal de groep zich hierna op twee andere wetsbepalingen richten. Zij wil dat Artikel 98, dat strafvermindering verleent aan plegers van een passiemoord, wordt aangepast: een passiemoord verjaart niet en wordt enkel op mannen toegepast. Zo kon laatst een man zijn tante vermoorden omdat zij decennia geleden van haar man was gescheiden. Artikel 97 legt uit wat 'strafvermindering' voor moordenaars inhoudt: "(..) hij dient een jaar uit te zitten". Volgens Khader moet dat minimaal vijf jaar worden, om potentiële moordenaars af te schrikken. Zij geeft ruiterlijk toe dat wetten aanpassen op zich niet een probleem kan oplossen dat zo diep in de sociale mores in verankerd. "Er moet in moskeeën en op scholen, overal, hard worden gewerkt om eer-moord uit de collectieve psyche te laten wegslijten. Het kan generaties duren. Maar de eerste stap wordt gezet: autoriteiten geven het volk de boodschap dat er sociale veranderingen moeten komen."

( a d v e r t e n t i e s )