NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Aannemers zijn altijd in staat aardbevingbestendig te bouwen. Maar dat vraagt om extra investeringen. "Japan en de VS zijn daartoe bereid, Turkije niet."

Door onze redacteuren KOEN GREVEN en GUIDO DE VRIES

ROTTERDAM, 19 AUG. Door de aardbeving in Turkije zijn meer dan honderdduizend mensen hun huis kwijtgeraakt. Veel gebouwen en woningen waren niet bestand tegen de beving van 45 seconden met een kracht van 7,4 op de schaal van Richter. Als er aardbevingbestendig was gebouwd had veel leed voorkomen kunnen worden, stellen deskundigen en bouwers.

Bij een aardbeving doen zich aan het oppervlak twee soorten bewegingen voor: een verticale en een horizontale. De verticale golf, die de aarde op en neer doet bewegen, richt meestal weinig schade aan. De gebouwen volgen de beweging zonder veel problemen. De horizontale golf is echter veel erger: vooral hoge gebouwen kunnen het heen en weer schudden niet volgen en storten in.

Dertig tot veertig jaar geleden zijn de eerste bouwtechnieken ontworpen om met name de krachten van de horizontale trillingen te kunnen opvangen. In de loop der jaren is de techniek dusdanig gevorderd dat nu bijna elke aardbeving kan worden gepareerd. Wel geldt dat hoe beter het gebouw is gewapend tegen aardbevingen, hoe duurder het is. Ing. G. Bakker van Ballast Nedam, dat aardbevingbestendig bouwt op verschillende plekken in de wereld, stelt dat die aanpassingen een gebouw vijf tot tien procent duurder maken.

In het algemeen geldt dat een gebouw van bijvoorbeeld 100 ton op het breekpunt (halverwege de hoogte) een druk van ten minste acht procent (acht ton) moet kunnen weerstaan om overeind te blijven. In Nederland is dat ten hoogste vijf procent, om bestand te zijn tegen stormen. Aan de buitenkant van een gebouw is overigens niet te zien of een gebouw aardbevingbestendig is.

De horizontale aardbeving kan worden opgevangen door alles zwaarder te maken, bijvoorbeeld door een massa (betonblokken) aan te brengen boven in het gebouw. Ook kan de onderkant op hoge kolommen worden gebouwd die enigszins meegeven. In Japan worden tussen het gebouw en de fundering enorme blokken van rubber en staal aangebracht die voor vering moeten zorgen. De bouwmaterialen moeten vuurdovend zijn, omdat bij aardbevingen vaak grote branden voorkomen. De ontwerpen van grote gebouwen moeten verder zodanig zijn dat de gebouwen niet in een zogenoemde eigentrilling kunnen raken. Daarbij wordt een kleine golfbeweging versterkt en kan een kleine beving een gebouw in een puinhoop veranderen.

Bakker van Ballast Nedam legt het als volgt uit: "Wil een gebouw overleven dan moet het taai zijn ontworpen. In het beton moeten meer beugels worden aangebracht dan gebruikelijk en het metselwerk moet gewapend zijn, dat betekent dat de stenen door ijzer met elkaar zijn verbonden." Dat 'taai maken' van een gebouw wordt volgens hem in veel landen nagelaten.

Ir. F. van Herwijnen, hoogleraar constructief ontwerpen aan de Universiteit van Eindhoven hamert erop dat ook een sterk overgangsgebied tussen de fundering en de bovenbouw enorm belangrijk is. "Je ziet het nu op de beelden uit Turkije: dikwijls is de begane grond bezweken, de rest daarboven is naar beneden gekomen maar nog intact. De begane grond is dan onvoldoende versterkt", aldus Van Herwijnen.

Volgens de hoogleraar kunnen er drie redenen zijn waarom in Turkije veel gebouwen zijn bezweken. Er is niet gebouwd volgens de voorschriften; de aardbeving is zwaarder dan de bestendigheid van de gebouwen of de technische kennis in het gebied over aardbevingbestendigheid is onvoldoende.

De Eindhovense hoogleraar stelt dat met name een land bereid moet zijn om investeringen te doen. Van Herwijnen: "Aannemers zijn altijd in staat aardbevingbestendig te bouwen. Maar daarvoor zijn investeringen nodig. Japan en de VS zijn daartoe bereid, Turkije niet. Er wordt nu in Turkije enorm uitgehaald naar de bouwondernemingen. Maar de autoriteiten, die toestaan dat de hand wordt gelicht met de voorschriften, gaan evenmin vrijuit." Van alle landen ter wereld geeft Japan veruit het meeste geld uit aan wetenschappelijk onderzoek naar aardbevingen en vulkanisme. Desondanks kan een aardbeving in Japan catastrofale gevolgen hebben. In januari 1995 werd de miljoenenstad Kobe getroffen. De aardbeving, 7.2 op de schaal van Richter, had 6.300 doden en 30.000 gewonden tot gevolg en veroorzaakte enorme materiële schade. Bakker van Ballast Nedam: "In Kobe stortten met name de oude gebouwen in. De nieuwe, bestand gemaakt tegen de schokken, bleven staan. Het is echter wel mogelijk oude gebouwen aan te passen."

Japan houdt zich tegenwoordig aan de strenge voorschriften, maar elders zoals in Turkije wordt daar de hand mee gelicht. "Het bewustvormingsproces van de bouwers is moeilijk op gang te krijgen. Ze redeneren in de trant van: 'een aardbeving komt misschien een keer in een mensenleven voor'. Maar het is ook zaak dat de overheid de regels zo controleert, dat die mentaliteit verandert", aldus Bakker.

'Alles waarvoor ik heb gewerkt is ineens kapot' (18 augustus 1999)

Dodental aardbeving Turkije blijft stijgen (18 augustus 1999)

Zware aardbeving treft West-Turkije (17 augustus 1999)

Verdriet en boosheid na de beving (17 augustus 1999)

( a d v e r t e n t i e s )