NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De grens over in een kofferbak

Het asielzoekerscentrum in Heerlen fungeerde volgens de politie als centrum voor een netwerk van mensensmokkelaars. Hoe werkten zij? Uit het dossier: 'Ik heb zes mensen ingeladen'

Door onze redacteur YASHA LANGE

AMSTERDAM, 4 AUG. Een groene BMW, een rode Toyota en een witte Mercedes rijden door Frankrijk. De Irakese chauffeurs houden contact met elkaar via mobiele telefoons. "Waar ben je nu?""Ik zit op route 46, een paar honderd kilometer onder Lyon." Het is 18 juni en de drie zijn op weg naar Nederland. Hun vracht: 17 Irakezen en Turkse Koerden. In het asielzoekerscentrum Imstenrade in Heerlen zit Abdulrazak. Uit de telefoontaps van de politie is de 39-jarige Irakees naar voren gekomen als 'organisator' van een mensensmokkelroute die loopt van Italië via Frankrijk naar Nederland. Vanaf de snelweg in Frankrijk overleggen de drie chauffeurs met hem. De politie luistert mee. Abdulrazak adviseert Ibrahim en Bayer nog duizend Duitse Mark te halen, hij vindt dat Tariq te hard rijdt, hij waarschuwt voor controles in Luxemburg. Enzovoort. Ze bellen elkaar om de haverklap.

Het is kwart voor tien 's avonds. Abdulrazak belt Bayer, een van de chaufeurs: "Hoe gaat het?"

Bayar: "We zijn onderweg."

Abdulrazak: "Alledrie?"

Bayar: "Ja. Ik, Tariq en Ibrahim."

Abdulrazak: "Hoeveel mensen hebben jullie ingeladen?"

Bayar: "Ik heb zes mensen ingeladen. Ibrahim heeft er ook zes en Tariq heeft vijf mensen ingeladen."

Abdulrazak: "Heel goed. Heeft iedereen zijn geld betaald?"

Bayar: "Ja, ze hebben allemaal betaald."

Een paar uur later, om half twee 's nachts, parkeert Ibrahim. Hij stopt twee passagiers in de kofferbak. Later zal hij voor de politie verklaren dat hij een vrouw, een kind en vier mannen vervoerde. "Allemaal Irakezen. Twee mannen waren erg lastig, constant bewegen en praten, ik werd zenuwachtig van ze. Toen we op een parkeerplaats kwamen heb ik ze in de kofferbak laten stappen. Ze deden toch alles wat ik zei."

De arrestaties in deze zaak, ruim een week later, betekenen voor de unit mensenhandel en mensensmokkel van de Amsterdamse politie de grootste vangst sinds jaren. Op 13 juli maakt de politie dit bekend: "Diverse netwerken van mensensmokkelaars opgerold, 44 arrestaties van wie nog 17 verdachten vastzitten." Vooral de rol van het asielzoekerscentrum (AZC) in Heerlen trekt de aandacht. Hier zou volgens de politie het hoofdkwartier zijn gevestigd. De directeur van het AZC reageert verbaasd. Hij wist van niets, maar zo gek vond hij dat niet. Een asielzoekerscentrum is geen gevangenis. Iedereen kan erin en eruit lopen. Hoofdverdachte Abdulrazak woonde in het asielcentrum. Hij kwam twee jaar geleden naar Nederland, heeft een tijdelijke verblijfsstatus. Zijn vrouw en zes kinderen wonen nog in Irak. Abdulrazak wordt door betrokkenen 'de monteur' genoemd. Hij was in zijn geboortedorp al monteur. Hij zegt zelf dat hij zo nu en dan een auto koopt, opknapt en met een paar honderd gulden winst doorverkoopt. Maar volgens de politie is hij om een heel andere reden zo met auto's in de weer.

Abdulrazak koopt tien jaar oude auto's voor verschillende bevriende Irakezen, zo concludeert de politie. Geconfronteerd met telefoontaps bevestigt chauffeur Ibrahim dat. "Hij [Abdulbrazak] heeft voor mij de BMW gekocht en ook voor de andere chauffeurs. Hij regelt het vervoer en zorgt dat de chauffeurs betaald worden." Zij krijgen vijfhonderd tot vijftienhonderd gulden om mensen van Italië naar Aken of Nederland te rijden.

De 39-jarige Irakees ontkent alles. "Ik een smokkelaar? Ik pleeg nog liever zelfmoord. Ik had dan allang mijn vrouw en zes kinderen naar Nederland gehaald. " Ibrahim geeft toe dat hij wist dat het om mensensmokkel ging. De rest komt met een alternatief verhaal: "Op een parkeerplaats stonden vijf zielig kijkende mensen. Die heb ik een lift aangeboden. Ik heb er geen geld voor gekregen." Maar op de telefoontaps praten de Irakezen over betalingen. " Tariq wil niet rijden, hij wil eerst geld zien." "Gaat die familie in Aken betalen?"

Hoe kwam de politie dit clubje 'reisleiders' op het spoor? Niet door tips, niet door getuigenverklaringen, niet door infiltranten. Het was een kwestie van veel telefoontaps beluisteren. Codenaam Aladin, kreeg het onderzoek dat in totaal twee jaar in beslag nam. Uiteindelijk kwam de politie via handelaren in gestolen en vervalste paspoorten terecht bij het AZC in Heerlen.

Abdulrazak was wel een regelaar, maar volgens alle verdachten zijn ene Idris en zijn compaan Sardar de baas. Idris woont in Rome en wordt ook wel 'Qassab' (slager) genoemd, omdat hij in zijn geboortedorp slager was. "Ik kocht vroeger nog vlees bij hem", zegt chauffeur Ali tegen de politie. "Zij smokkelen mensen", zegt de een. "Zij regelen klanten", verklaart de ander. Wie Idris of Sardar zijn is bij de politie vooralsnog onbekend. Waarom de politie de 'Nederlandse tak' heeft opgerold zonder eerst zicht te krijgen op deze hoofdverdachten in Italië is onduidelijk.

Maar het is geen toeval dat Ali Idris nog kent uit zijn geboortedorp. Het netwerk hangt aan elkaar van bekenden uit het thuisland en vrienden uit het asielzoekerscentrum. Zeker zes verdachten komen uit Arbil, een middelgrote plaats in Noord-Irak. En die plaats ligt precies tussen Kirkuk en Zakho, waar de overige verdachten vandaan komen. Abdulrazak woonde in het AZC in Heerlen, Bayer woonde daar ook en vijf anderen waren er vroeger gehuisvest. En hoewel 'een neef' in Irak niet hetzelfde betekent als in Nederland, zijn er ook opmerkelijk veel familiebanden tussen de verdachten.

De gesmokkelden zijn Irakezen, Iraniërs, Afghanen en Koerdische Turken. Het Aladin-onderzoek richt zich specifiek op hen, omdat zij de grootste groep asielzoekers vormen. In 1997 komt maar liefst 45 procent van de asielzoekers uit Irak of Afghanistan. Een jaar later is dat percentage gedaald tot 35 procent, maar het absolute aantal (ruim 15.000) blijft stabiel. Tachtig procent komt over land, 86 procent van de Irakezen heeft geen of een vervalst paspoort. De gesmokkelden worden meestal geholpen worden door landgenoten die als vluchteling of asielzoeker in Nederland wonen, zo blijkt uit onderzoek van de politie. In het hele onderzoek is geen wapen aangetroffen en over drugs hebben de verdachten het nooit gehad.

Op mensensmokkel staat maximaal vier jaar.

Eind juni van dit jaar volgt de politie een transport met vijf auto's. Op 25 juni wordt chauffeur Ibrahim net over de grens aangehouden met acht mensen in zijn auto. De bestuurders van vier andere auto's ruiken onraad, worden per GSM gewaarschuwd voor controles en kiezen voor een onopvallende grensovergang. De politie verliest ze dan uit het oog en gaat posten bij het AZC in Heerlen. Op 26 juni worden nog vier verdachten en 14 gesmokkelden gearresteerd.

Tijdens hun verhoor bij de politie vertellen de gesmokkelden over de route die zij hebben afgelegd. Twee jonge Turkse Koerden vertrokken twintig dagen voor hun aanhouding. Ze werden vervoerd per vrachtwagen naar Istanbul en stapten daar op de boot. Ze hadden ruim vijfduizend gulden betaald. De reis duurde een week of drie. Vian, een 23-jarige lerares voor doven en slechthorenden uit Irak, deed er ongeveer even lang over. Zij betaalde aan verschillende smokkelaars telkens voor een deel van haar reis, "In totaal zesduizend dollar voor mijzelf en mijn drie kinderen." Ze ging van Irak naar Turkije, van Griekenland naar Italië en toen met de auto. De reis van Salma, Mohamed en hun drie kinderen was nog langer. Mohamed, een 40-jarige beroepsmilitair uit Afghanistan, betaalde 18.000 dollar. Ze vertrokken op 15 mei. Eerst naar Pakistan, daarna naar Iran. Met een vrachtauto reden ze door Turkije. Daar ging de wagen op een boot. "We voelden de golfbewegingen, maar we konden niets zien", vertelt Salma aan de politie. Geen van de gesmokkelden mocht gedurende de reis de vrachtwagen verlaten. In Italië is de Afghaanse familie uit de vrachtwagen gezet. Ze sliepen twee dagen op straat en werden daarna opgepikt door een andere vrachtwagen, waarna weer een lange rit volgde. Uiteindelijk zijn ze overgeladen in de auto's van Abdulrazak, hoofdverdachte in de zaak rond het AZC in Heerlen. De gesmokkelden hebben allemaal asiel aangevraagd en zijn door de politie doorverwezen naar de aanmeldcentra van de Immigratiedienst.

Heerlenaren tegen komst van daklozen (20 juli 1999)

Smokkel asielzoekers via Heerlen (13 juli 1999)

Vughtenaren kopen gebouw asielzoekers (30 december 1998)

( a d v e r t e n t i e s )