NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Pieter Kottman
"Form follows function", zei mijn moeder altijd, maar in Hilversum trekken ze zich daar niets van aan. Met de samenwerking tussen de zendgemachtigden wil het, ondanks 'netmanagers' niet vlotten, maar in één opzicht is de verbroedering jammer genoeg compleet. Vormpjes. Ze zijn er dol op, onze televisiemakers. Ik heb er een sport van gemaakt om precies op het moment, waarop de nieuwslezer van het journaal "Goedenavond dames en heren" zegt, het geluid weer aan te zetten. Zo maak je van de nood dan maar een deugd: als ik die hysterische en opdringerige tune die aan de groet vooraf gaat, maar niet hoef te horen. Vroeger begon het journaal met een gongslag, net als de mis. Zoals het hoort.

Het is maar een klein voorbeeld, waar je je bovendien nog enigszins tegen teweer kunt stellen. Tegenover de meeste vormen van vorm sta je machteloos. Wat is dat toch voor rare, ruwhouten plank waar die mensen achter zitten, dacht ik van de week, kijkend naar Het zwarte schaap (Vara). Het was de omheining - presentatrice Inge Diepman moest het wel even zeggen voor ik het snapte - die de witte schapen van de titelheld scheidde. De kijkers zijn imbecielen, dus kan geen praatprogramma volstaan met een tafel, wat stoelen en gasten die daarop plaats nemen. Wat dachten we wel niet? Dat is veel te saai, daar kijkt geen mens naar. Er moet een riedel overheen, plaatje-praatje, het oog wil ook wat. Weet je wel.

In Op de man af (Avro), een serie gesprekken waarin een aantal vrouwen een mannelijke hoofdpersoon in emancipatorisch opzicht de nieren proeft, wordt de echte hoofdrol vervuld door een rode knop. Dé rode knop, moet ik zeggen, want je ziet 'm in talloze programma's opduiken. Speciaal ontworpen voor spel én debat - waartussen Hilversum het verschil niet meer kent - wordt het ding door een koerier van studio naar studio gesjeesd. "Weet iemand waar de rode knop is op dit moment?" In Op de man af, waar het vrouwentribunaal er bovenop duikt bij ieder (vermeend) onvertogen woord van de geïnterviewde. Gisteravond, toen journalist Theodor Holman langs de feministische meetlat werd gelegd (het idee is gepikt van een interviewreeks in het vrouwenblad Opzij), strafte het forum zelfs vragen van presentatrice Angela Groothuizen af.

De kijker mag geen eigen conclusies meer trekken, nee, hij krijgt ze voorgekauwd in de vorm van rapportcijfers. Hij is immers imbeciel. Daarom poneert Karel van de Graaf (zelf geen Einstein, dus aan empathie geen gebrek) in De kern van de zaak een voorgebakken stelling in plaats van een neutrale vraag te stellen. Daarom ook roept hij heel bijdehand over recidiverende zedendelinquenten: "Laat ze maar op de hei gaan wonen!" en gaat hij, dank zij de ingebouwde parti pris van zijn programma, voorbij aan het gegeven dat dader en slachtoffer nogal vaak in hetzelfde huis wonen. In Simek adverteert! (RVU) veroorzaakt een vondstje van de makers vergelijkbaar ongemak. In een kale, stoelloze ruimte is de gast volledig overgeleverd aan de verschrikkelijk indringende blauwe kijkers van de presentator en dient diens knie als het zo uitkomt als stoel. Je zult er maar op terecht komen.

Slots, sandwich, promo, format, bumpers en leaders: Hilversum is allang geen dorp meer. Het heeft rondgekeken in de wijde wereld, zich vergaapd aan de trucs van de grote jongens en zich lang en breed verzoend met klakkeloze imitatie. Dat de vorm de inhoud overvleugelt, zal ze een zorg zijn. Ze moesten die rode knop maar eens bij de kijker thuis installeren.