NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De dokter lijdt aan seksuele fantasieën

De laatste film van Stanley Kubrick, Eyes Wide Shut, ging gisteren in première in de Verenigde Staten, na maandenlange opgewonden voorpubliciteit. Het is geen erotische thriller, zoals was gesuggereerd, maar een donker drama.

Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL

WASHINGTON, 17 JULI. Vier maanden na het overlijden van de regisseur Stanley Kubrick moeten filmliefhebbers zich voorbereiden op een tweede klap: de laatste film van de meester. In Eyes Wide Shut, die gisteren in Amerikaanse bioscopen in première ging, is het genie van Kubrick nauwelijks terug te vinden.

Intense speculatie was de film vooruitgesneld. Kubrick zou al 25 jaar van plan zijn geweest om een film te maken van Arthur Schnitzlers Traumnovelle, uit 1926, een verhaal over jaloezie en seksuele fantasieën. Hij koos voor het echtpaar waar het verhaal om draait Hollywoods supersterren Tom Cruise en Nicole Kidman, ook in het dagelijks leven man en vrouw. De opnames, die anderhalf jaar duurden, speelden zich af in een grote geheimzinnigheid, die de geruchten in de Amerikaanse media alleen maar voedde. Kwam er inderdaad een seks-orgie in de film voor? En hoeveel bloot liet Kubrick zien in de erotische scènes tussen Cruise en Kidman?

Toen de regisseur in maart stierf, had hij net de laatste hand aan de film gelegd. Twaalf jaar na Full Metal Jacket was er eindelijk weer een Kubrick. En Cruise en Kidman stortten zich met overgave in een promotietour - ze verschenen onder meer naakt voorop Time onder de kop Cruise & Kidman like you've never seen them - om het publiek alvast voor de film op te vrijen. Maar Eyes Wide Shut is geen erotische film, het is een donker en mysterieus drama. Kubrick heeft Schnitzlers verhaal verplaatst naar onze tijd en naar New York, waar we de welgestelde arts Bill Hartford (Cruise) en zijn vrouw Alice (Kidman) leren kennen. Op een feestje worden ze allebei in de verleiding gebracht om in te gaan op de avances van vreemden. Het komt er niet van, maar opgewekte lust is daarna niet zomaar vergeten. Thuis bekent Alice dat ze eens een marine-officier die ze niet eens kende zo intens begeerde, dat ze bereid was om haar echtgenoot, haar kind, haar hele leven op te geven voor één nacht met die onbekende man.

Allebei zijn ze geschokt door deze bekentenis, en Bill, die weggeroepen wordt voor een sterfgeval, begint aan een lange zwerftocht door nachtelijk New York. Bezeten door het beeld van zijn vrouw vrijend met de officier, daalt hij af in de wereld van zijn eigen verborgen verlangens. Hij gaat mee met een hoer (een studente sociologie, wil Kubrick ons met een in het oog lopend boek op tafel doen geloven). Hij stuit op twee volwassen mannen in travestie die in de weer zijn met een jong meisje. De dochter van een net overleden patiënt dringt zich hartstochtelijk aan hem op - naast het bed waar de overledene nog in ligt. En hij belandt, inderdaad, op een sjiek landhuis waar een geheimzinnige orgie aan de gang is.

De jongensachtige Cruise kijkt al die tijd gekweld als een verschrikt vogeltje. Zijn personage, een man die al negen jaar getrouwd moet zijn, kan maar niet begrijpen wat hem bezielt, en wat zijn vrouw heeft bezield. Tijdens zijn studie heeft Bill het bijvak psychologie kennelijk overgeslagen, want het bestaan van seksuele fantasieën heeft hem volkomen overvallen.

De orgie-scène bezit een surrealistische kwaliteit door de plechtige, bijna religieuze atmosfeer. De tientallen deelnemers dragen allemaal een masker, en als ze niet naakt zijn lopen ze rond in lange pijen met kappen. In vergulde zalen met dure tapijten en antieke boeken langs de wanden vieren ze hun lusten bot.

Het is ongewild potsierlijk, Fellini zonder de humor. En op aandringen van de Amerikaanse filmkeuring zijn er digitaal wat extra personages in gemonteerd, om het publiek het beeld te benemen op al te expliciete seksuele activiteit. De dokter blijft steeds een toeschouwer, ook al scheelt het soms weinig. Steeds deinst hij op het laatste moment terug voor de seksuele invitaties. En herhaaldelijk ontsnapt hij daardoor niet alleen aan schending van de huwelijkse trouw, maar ook aan de dood. Eros en thanatos, wil Kubrick maar zeggen, liggen dicht bij elkaar. De moraal van de film lijkt te zijn: seks buiten het huwelijk, en zelfs al de gedachte daaraan, is uit den boze en levensgevaarlijk. Maar zelfs die les léért Bill niet echt. Hij krijgt het van Kubrick ingepeperd (en wij met hem) door de hoer die aids blijkt te hebben, door de vrouw op de orgie die de volgende dag dood wordt aangetroffen, door het bijna stuklopen van zijn huwelijk.

Alle mooie beelden, het adembenemende spel van Kidman en zelfs de reputatie van Kubrick kunnen zo'n film niet meer redden.

( a d v e r t e n t i e s )