NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Marechaussee moet meer en meer rechercheren

De Amsterdamse politie rolde een netwerk van mensensmokkelaars op. " Je houdt slechts het topje van de ijsberg aan."

Door onze redacteur YASHA LANGE

AMSTERDAM, 14 JULI. Irakezen kwamen via Zuid-Amerika. Toen de Koninklijke Marechaussee daarachter kwam en strenger begon te controleren, verlegde de route zich. "Nu komen ze via een route die wij nog niet kennen. Maar ze blijven komen", zegt majoor E. Mulder, hoofd van de sectie vreemdelingenzaken van de Koninklijke Marechaussee (KM). "Je kan het niet voorkomen. Het is hier welvarend. En met mensensmokkel valt erg veel geld te verdienen."

De Koninklijke Marechaussee moet voorkomen dat 'ongewenste vreemdelingen' Nederland inkomen. Het 'mobiel toezicht vreemdelingen' is een van de instrumenten: er worden dan achter de binnengrenzen verdachte busjes of auto's aangehouden. Zoals de volle, tien jaar oude auto's van het netwerk dat de afgelopen weken werd opgerold. "Maar het blijft steeksproefgewijs", zegt Mulder tijdens een gesprek enkele weken geleden.

Juist om de smokkelroutes te achterhalen is de oor- en oogfunctie van de Koninklijke Marechaussee van belang. "Wij moeten meer rechercheren", zegt Ph. van Wijngaarden, hoofd vreemdelingentoezicht van de KM. "Daar is een cultuuromslag voor nodig." Een voorbeeld: vliegjes op de kentekenplaat aan de achterkant van de auto duiden op gesjoemel. "We moeten dat soort dingen leren zien", aldus Van Wijngaarden.

Mensensmokkel is een verschijnsel "waar je nooit helemaal vat op krijgt, dat niet te stoppen is", zegt W. de Bruin van het landelijk parket van het openbaar ministerie. De smokkelaars zijn goed georganiseerd - Mulder heeft het over "het GSM-tijdperk" om aan te geven hoe zij controles ontlopen. De smokkelaars opereren aan de zijkant, als organisator. "Ze zijn niet betrokken bij het inreizen van de asielzoekers. Daar hebben ze handlangers voor. Dus de top arresteren is lastig", zegt Van Wijngaarden. En het internationale karakter helpt ook niet. "De samenwerking met landen waar de gesmokkelden vandaan komen is nul", aldus De Bruin.

Ook de bewijslast is moeilijk. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) probeert tijdens het horen van asielzoekers informatie te krijgen over de route die ze hebben afgelegd, wat ze hebben betaald en aan wie. "Maar de asielzoekers hebben weinig zin om een getuigenverklaring af te leggen over hun reisroute", volgens De Bruin. Ook problematisch: als er dan smokkelaars gearresteerd worden, moet voor de rechter het 'winstbejag' worden bewezen om tot een veroordeling voor mensensmokkel te komen. "Dat blijkt lastig. Daar moet meer zicht op komen", aldus De Bruin.

Naar schatting tweederde van de asielzoekers wordt door een mensensmokkelaar naar Nederland geloosd, zo blijkt uit de informatie van de IND. Dat zegt niets over hun motieven: zowel 'economische' als 'politieke' vluchtelingen maken gebruik van de diensten van de smokkelaars. Maar volgens de IND kan dit wel de asielprocedure "frustreren".

Er zijn de afgelopen jaren veel activiteiten ontplooid om mensensmokkel aan te pakken. Een hele reeks aan organisaties houdt zich ermee bezig. De IND speelt informatie door aan de unit mensensmokkel van de Centrale Recherche Informatiedienst (CRI), waar alle informatie (ook van de BvD en de politie) wordt verzameld en geanalyseerd. De CRI kan wel een aanzet geven, maar doet zelf geen onderzoek. Daarvoor is een landelijk team opgericht van ongeveer 25 rechercheurs. De korpsen in de randstad hebben eigen rechercheurs, die worden bijgestaan door speciale teams van de Koninklijke Marechaussee. De netwerken die de afgelopen weken werden opgerold waren het werk van vijftien Amsterdamse agenten en de marechaussee. Een soloactie die geen kwaad bloed zet, volgens De Bruin. "Integendeel, zo is het bedoeld."

Werkt het, met al die verschillende teams? "De informatie-uitwisseling kan altijd beter", zeggen zowel Van Wijngaarden als De Bruin. "Maar de samenwerking moet, anders krijg je er geen vat op", volgens het hoofd vreemdelingentoezicht van de marechaussee. Het aantal arrestaties is de afgelopen jaren gestegen. Van 89 in 1996 en 139 in 1997 naar 227 verdachten vorig jaar. "Omdat wij er meer aandacht voor hebben, zie je er ook meer van. Daardoor lijkt het probleem ook toe te nemen. Maar je weet nog steeds niet welk deel je in beeld hebt", zegt De Bruin. Van Wijngaarden: "Je houdt slechts het topje van de ijsberg aan."

( a d v e r t e n t i e s )