NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

HENK VAN GELDER
Willem Duys mag altijd graag vertellen dat hij nog tv-recensent van de NRC is geweest. Dat verwacht niemand van hem, en daarom brengt deze mededeling zonder mankeren een reactie van verbazing teweeg. Zijn dagelijkse medewerking aan één van de twee kranten, die aan dit dagblad ten grondslag liggen, heeft overigens niet lang geduurd: van augustus 1958 tot en met januari 1959. Maar belangrijk was ze wel. De beroepsmatige blik op het tv-scherm bracht hem, zegt hij in de aan hem gewijde Close Up-documentaire van morgenavond, tot de overtuiging dat hij ook wel zou kunnen wat hij daarop anderen zag doen. Sterker nog: hij dacht dat hij het ook wel béter zou kunnen.

Omdat hij vervolgens op 1 juli 1959 zijn tv-debuut maakte, kan de nu 70- jarige nestor dezer dagen zijn veertigjarig televisiejubileum vieren. Dat zal hij, met de hem aangeboren hang naar data, dan ook graag doen. Doorslaggevender is echter het feit dat hij morgenochtend in een twee uur durende uitzending, na ruim 37 jaar, afscheid zal nemen van zijn wekelijkse radioprogramma Muziek Mozaïek.

Nu al staat vast, dat hem daarbij een brok in de keel komt. De opname is immers al enkele weken geleden gemaakt, en kon ook worden verwerkt in de Close Up-aflevering. Het gebruikelijke 'goedemorgen, trouwe muziekvrienden' kwam er nog ongeschonden uit, maar het afscheidswoord viel hem zwaar. Nooit meer zal hij aan het slot de vaste frase uitspreken die hij voor de camera nogal onverschillig als onzin afdoet: "...En met die klanken verlaat ik u nu, in de oprechte hoop u ook volgende week weer aan het toestel te treffen." Wie 4 september de radio aanzet, treft Robert Long als zijn opvolger aan.

Duys was de man van de volzinnen en de zoetgevooisde klanken, die liever de koperen ploert in het zwerk zag staan dan de zon aan de hemel, en die de dingen ook anderszins graag mooier maakte dan ze waren. De door hem als nieuw talent gelanceerde Lee Towers kan erover meepraten: nog jarenlang stond deze zanger, die slechts een laagbijdegronds baantje in de Rotterdamse haven had, naar het woord van Duys bekend als de 'zingende kraandrijver'. En bij voorkeur sprak de presentator van 'ronddwalen in het land der muziekkunst' ter inleiding van een tv- versie van Muziek Mozaïek - waarin hij, overigens niet zonder vakkennis, kon doen wat hij het liefste deed: kletsen met muzikanten. "Gewoon lekker praten met Herman Krebbers over vioolspelen of zo", zegt hij zelf.

Maar zijn beroemdste tv-programma heette Voor de Vuist weg en beleefde 175 uitzendingen in zestien seizoenen. Het is verweven met de vlegeljaren van de televisie, toen de talkshow-formule nog een noviteit was en Duys' losse improvisatietoon weldadig afstak tegen de strakke planning die andere programma's kenmerkte. Toen hij er in het najaar van 1987 even een comeback mee maakte, keek niemand er meer van op: hij belandde in het keurslijf van het programmaschema en ontving gasten die ook elke avond al in andere programma's aantraden. Hoogtepunten uit de hoogtijdagen zijn vanmiddag te zien in een door Duys zelf gepresenteerde compilatie, en heel wat flitsen komen morgenavond ook in Close Up nog voorbij.

Ook in dat programma, samengesteld door Tineke de Groot en Guus van Waveren, is Willem Duys zelf trouwens de enige verteller. Dat is hem, ondanks zijn door een recent herseninfarct aangetaste stembanden, volop toevertrouwd. Het wordt hem bovendien niet moeilijk gemaakt. Onbesproken blijven bijvoorbeeld de gemengde gevoelens die Duys opriep door zich in veel van zijn programma's als - weliswaar welluidend - marktkoopman op te stellen. Vaak was zijn bewondering oprecht, maar ook stak hij immers geregeld de loftrompet over lieden die hij buiten het bereik van camera, microfoon of drukpers aanzienlijk minder goed vond. Daarbij speelden lang niet altijd puur-commerciële overwegingen een rol, maar vooral ook de gedachte dat men zijn vrienden af en toe de helpende hand moet bieden. Duys was, zo bezien, de vleesgeworden vriendendienst.

Vanmiddag en morgen staat hij nog één keer volop in de belangstelling. "Laat niemand mij toch serieus nemen", zegt hij in de documentaire. "Ik heb toch niks gedaan dat van enig belang is?" Maar hij zal de laatste zijn om bezwaar te maken tegen de twee uur tv- en twee uur radiozendtijd waarin dit weekeinde afscheid van hem wordt genomen.

Dag Willem Duys, zaterdag, Ned.1, 16.12-17.00u. Muziek Mozaïek, zondag, Radio 2, 10.04-12.00u. Close Up: Willem Duys weg, zondag, Ned.1, 18.30-19.25u.