NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

HANS BEEREKAMP
De Amsterdamse kernfysicus Jona Oberski was 39 toen hij in 1977 de novelle Kinderjaren voltooide, een op zijn eigen herinneringen gebaseerde verzameling waarnemingen van een kind in de kampen Westerbork en Bergen-Belsen.

De geserreerde, in glasheldere en simpele taal opgeschreven, fragmentarische getuigenis bleek juist door het gebrek aan interpretatie, pretentie en sentimentaliteit de ideale literaire vorm om het onzegbare te benoemen: het boekje werd in meer dan 15 talen uitgegeven en ontlokte zeer positieve reacties van Harold Pinter, Chaim Potok, Isaac Bashevis Singer en Heinrich Böll. De verfilming in 1993 door de Italiaanse regisseur Roberto Faenza onder de titel Jona che visse nella balena of Jonah Who Lived in the Whale kreeg in Nederland meer publiciteit toen de internationale filmcrew voor enkele buitenopnamen in Amsterdam neerstreek dan bij de bioscooppremière in mei 1994.

De effectieve eenvoud van Kinderjaren bleek namelijk zo goed als volledig verloren te zijn gegaan in de Engelstalige, grotendeels in Bulgarije opgenomen Frans-Italiaanse coproductie. Voor een deel valt die mislukking te wijten aan het loze prestige dat de productie nastreefde: een door Ennio Morricone georchestreerde panfluitsolo is immers het laatste wat je wenst te horen, wanneer de kleine Jona de schoenen van zijn overleden vader in het kamp in handen krijgt gedrukt. Ook de schattigheid van het mollige Nieuw-Zeelandse kinderacteurtje Luke Petterson, dat de hoofdpersoon op 4-jarige leeftijd speelt, wekt voornamelijk ergernis.

Voor een belangrijk deel was de onderneming al bij voorbaat tot mislukking gedoemd: speelfilm is misschien per definitie een te expliciet medium om een letterlijke weergave van de gebeurtenissen in een vernietigingskamp acceptabel te maken. Het is al snel te veel of te weinig wat je te zien krijgt. De indruk bestaat dat de EO een sterk ingekorte versie van Jonah Who Lived in the Whale vertoont: 86 minuten in plaats van de in naslagwerken vermelde 122 minuten. Zo ontbreekt geheel in de tamelijk letterlijke verfilming de scène van Jona in het knekelhuis, waar in het publiciteitsmateriaal van de film wel naar verwezen wordt. Het is denkbaar dat de zendgemachtigde die scène niet smaakvol vond. Maar wie denkt de goede smaak te kunnen dienen met een film over de jodenvernietiging, slaat de plank altijd mis.

Jona che visse nella balena (Roberto Faenza, 1993, Italië/Frankrijk). Ned.2, 20.25-21.55u.