NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

DANA LINSSEN
Je zou je een gekker vehikel kunnen voorstellen om de nationale goudvoorraad in te vervoeren dan een krakkemikkig Citroën-bestelbusje uit de jaren zestig. In Tallinn pimeduses (vooral bekend onder z'n Engelse titel Darkness in Tallinn) van de Finse, sinds 1989 in New York woonachtige regisseur Ilkka Jrvilaturi, is het in ieder geval heel gewoon. Het is 1992 en in de zojuist uitgeroepen Republiek Estland maakt iedereen zich op voor de terugkeer van de goudreserves die in de Tweede Wereldoorlog in Frankrijk in veiligheid zijn gebracht.

Tallinn pimeduses (1993) was de eerste speelfilm die in het net onafhankelijke Estland werd geproduceerd en in plaats van het te verwachten sociaal drama of de ernstige documentaire werd het een burlesque misdaadfilm. Anders dan zijn landgenoot Aki Kaurismki (van wie bijna gelijktijdig I hired a Contract Killer wordt uitgezonden) deinst Jrvilaturi er niet voor terug maatschappelijke misère te laten zien met behulp van overdrijving en extravagantie. De vier Russische maffiosi die een overval op de goudbuit beramen zijn cartooneske gangsters, die zo afkomstige zouden kunnen zijn uit een ouderwets vaudeville.

In stijlvol, overbelicht zwart-wit, dat pas in de laatste beelden overgaat in haarscherp kleurmateriaal, laat Jrvilaturi de voorbereidingen voor de roof zien als een absurde race tegen de klok. De bizarre dialogen van de boeven doen nauwelijks onder voor het gebabbel uit Reservoir Dogs en ze zijn minstens even wreed.

Als Jrvilaturi de regisseur is van de schaterlach dan is Kaurismki de filmmaker van de verholen knipoog. I hired a Contract Killer is de gortdroge geschiedenis van een suïcidale man die een huurmoordenaar inroept om een einde aan zijn leven te maken. Ook hij raakt verstrikt in een wedloop met de tijd: als de mislukte zelfmoordenaar verliefd wordt, zit zijn zorgvuldig geënsceneerde noodlot hem opeens wel erg dicht op de hielen.

Tallinn pimeduses (Ilkka Jrvilaturi, '93, Est/Fin/Zwe/VS), zondag, BBC2, 1.15u.; I hired a Contract Killer (Aki Kaurismki, '90, Fin/Zwe/GB/Fr), zondag, ZDF, 1.40u.