NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

BONN, 30 DEC. Opnieuw zorgt de jonge onschuld van Lolita voor opwinding. De roman van Vladimir Nabokov over de verhouding van een veertigjarige Europeaan met een twaalfjarig Amerikaans meisje maakte al in de jaren vijftig een schandaal los. Nu lopen tal van actiegroepen in Duitsland te hoop tegen de film Lolita, die donderdag in première gaat.

Scènes waarbij Lolita een stukje kauwgum op haar blote knie plakt of niets vermoedend bij de man op schoot kruipt om te laten zien hoe grappig ze haar kin kan bewegen, gaan woedende ouders al te ver. De film gaat over niets meer dan seks, macht en misbruik, vinden ze.

,,Het toppunt van smakeloosheid'', meent Harald Menge (56) van het Forum tegen Geweld. ,,De film zet aan tot pedofilie'', zegt hij opgewonden, ,,het is een oorvijg voor alle slachtoffers van seksueel geweld tegen kinderen.'' Menge en tientallen andere activisten vinden dat alles in het werk moet worden gesteld om de film te verbieden. Ze hebben protestbrieven geschreven aan bondskanselier Helmut Kohl, Bondsdagvoorzitter Rita Süssmuth, aan alle politieke partijen en bioscopen om vertoning van de film te voorkomen.

,,Nee, het boek heb ik niet gelezen'', moet Menge toegeven en bij een voorvertoning van de film was hij ook niet. ,,Maar tussen een minderjarig meisje en een veel oudere man kàn geen sprake zijn van liefde'', zegt Menge beslist. ,,Hier worden kinderen misbruikt''.

Een 'kleinzielige opwinding', noemde de Russische schrijver Nabokov (1899-1977) zelf de ophef die in 1955 over zijn roman was ontstaan. Graham Greene had het boek, dat in Parijs wegens de erotische lading angstvallig met slechts een groene voorkant werd uitgegeven, de hemel ingeprezen als een van de beste boeken die waren verschenen. Critici hekelden echter het pornografische karakter van de roman. Er ontstonden heftige polemieken waarbij liefhebbers van Lolita en moraalridders tegen elkaar ten strijde trokken.

Uiteindelijk zegevierde de literatuur. Na een boycot van drie jaar mocht Lolita in Amerika verschijnen en veroverde het boek in hoog tempo de boekentoptien. Inmiddels geldt Lolita als een van de grote romans van deze eeuw.

Vele generaties later weet Lolita eenzelfde ophef los te maken en mag de film van regisseur Adrian Lyne (o.a. Fatal Attraction) in het door political correctness bevangen Amerika niet verschijnen. Ook België heeft de film verboden.

Duitse intellectuelen verdedigen in lange essays de kunst. Maar alleen al de vertederende woorden, die de veertigjarige Humbert Humbert in het verhaal voor zijn Lolita gebruikt ('nimfje' en 'vroegrijpe schat'), hebben morele paniek gezaaid.

Pagina 9: 'Lolita is braaf en gepolijst'

De Britse hoofdrolspeler Jeremy Irons (Humbert) moet zich in tal van vraaggesprekken verdedigen. Voelde hij zich niet schuldig tijdens sommige liefdesscènes met de twaalfjarige Lolita (Dominique Swain)? Wanneer is een meisje 'rijp' voor de liefde? Hoe oud was Irons zelf eigenlijk toen hij het voor het eerst 'deed'?

Regisseur Stanley Kubrick had het handiger bekeken. Hij verfilmde het boek al in 1962, maar koos veilig voor een oudere Lolita. Duitse critici vragen zich nu af of de roman eigenlijk wel verfilmd kan worden. Criticus Paul Ingendaay van de Süddeutsche Zeitung, die een voorvertoning zag, noemt de film 'braaf, gepolijst en zelfs een beetje saai'. De film is niet meer dan het verhaal van de professor Humbert, die van voogd tot geliefde van Lolita wordt. Het toeval schiet hem te hulp als de moeder van het meisje onder een auto loopt. Het is een strijd, zijn trucs tegen die van haar. Nabokov vertelt het verhaal uitsluitend via Humbert; de liefhebber spreekt, de geliefde zwijgt.

Een verhaallijn, die volgens Ingendaay 'überhaupt niet te reproduceren is'. Lyne is geen enkele originele gedachte ingevallen bij het weergeven van subtiele momenten die Nabokov beschrijft, luidt zijn vernietigende oordeel.

Alle gevoeligheden uit de roman van de Russische schrijver laten de actievoerders koud. ,,Voor ons is de film een kapstok om mensen te mobiliseren tegen seksueel misbruik van kinderen'', zegt Harald Menge. Zelf komt hij uit Varel, waar de tienjarige Kim Kerkow woonde, die vorig jaar werd vermoord na te zijn misbruikt. De dochter van Menge had nog handbal met haar gespeeld. ,,Voor de ouders is het enorm bitter als deze rommel hier zou worden vertoond'', vindt hij.

Directeur Savo Mamula van de enige bioscoop in Varel, die ook een protestbrief heeft gehad, wil wel rekening houden met het drama dat achter de actie schuilt. ,,Als de mensen hier tegen de film zijn, vertoon ik Lolita niet'', zegt Mamula. ,,Ik moet buigen voor hun wensen; ik leef van deze mensen''.

In de grote filmwereld gelden andere wetten. Waar blijft de filmindustrie tenslotte als er geen moord meer vertoond mag worden? Geen enkele bioscoop heeft de film geweigerd, zegt Nicole Gieser van Tobis Filmkunst in Berlijn, die de film distribueert. Vanaf donderdag is Lolita in 100 Duitse bioscopen te zien. ,,De actievoerders moeten de film eerst eens bekijken'', meent Gieser. ,,Er is geen enkele reden voor bezorgdheid.''