NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door JOEP DE VRIES
Hulpverleners krijgen steeds vaker te maken met mobiele bellers in geldnood. PTT Telecom en Libertel zinnen op maatregelen om wanbetalers te weren.

UTRECHT, 7 NOV. Achmed (21), frequent bezoeker van het straathoekproject Stade-Strand in Utrecht, heeft een schuld van drieduizend gulden bij PTT Telecom. Maar dat is nog niets vergeleken met enkelen van zijn vrienden, zegt hij. ,,Sommigen zitten boven de achtduizend.''

Straathoekwerker Bertus Janssen gooit ter illustratie een stapel rekeningen van incassobureaus op tafel. ,,Hier'', zegt hij, wijzend op een brief gericht aan een van zijn 'klanten'. ,,Deze jongen heeft een schuld van meer dan 12.000 gulden. Voor drie maanden mobiel bellen. Tel uit je winst.''

Hulpverleners krijgen steeds vaker te maken met jongeren die in financiële problemen zijn gekomen door de mobiele telefonie-rage. Alleen in Utrecht kent Janssen er al meer dan twintig. En dat is volgens hem nog maar het topje van de ijsberg. ,,Zo'n telefoon is voor die jongens een statussymbool. Ze zijn veel te gemakkelijk te krijgen.''

Ismaël (24) bevestigt dat. Hij kocht vorig jaar een telefoon - ,,Binnen vijf minuten kon ik mobiel bellen'' - en leende hem vervolgens uit aan een vriend. Die belde er regelmatig mee naar Suriname. Kosten: 4.700 gulden. ,,Iedereen heeft zo'n telefoon, dus ik wilde er ook een'', zegt Ismaël. ,,Gewoon, om contact te onderhouden met mijn maten. Dat is toch normaal? Ik ken jongens met wel vier abonnementen. Sommigen verkopen 'em voor een paar honderd gulden door en halen bij een andere winkel weer een nieuwe.''

Om deze schuldenmakers de pas af te snijden, slaan telefoonmaatschappijen PTT Telecom en Libertel de handen ineen. Vanaf begin 1998 worden bezitters van een mobiele telefoon die hun rekening niet betalen, centraal geregistreerd in het Gemeenschappelijk informatie systeem mobiele operators (GISMO). Nu is het voor wanbetalers nog vrij gemakkelijk een nieuwe zaktelefoon aan te schaffen, omdat de aanbieders geen informatie over klanten uitwisselen.

Eerder waarschuwde de Consumentenbond dat jongeren in financiële problemen komen door al te aanlokkelijke aanbiedingen van telefoonmaatschappijen. Mobiele telefoons zijn veelal gratis of voor een symbolische prijs te koop. Het is de firma's om de abonnementen te doen. Veel kopers beseffen niet dat de gesprekskosten flink kunnen oplopen en dat ze soms voor jaren aan zo'n abonnement vastzitten.

Volgens de Consumentenbond worden ,,de lokkertjes steeds verleidelijker en de adders onder het gras steeds giftiger''. De bond heeft tientallen klachten gekregen van jongeren - en hun ouders. ,,Bij jongeren leiden deze telefoons al snel tot problemen, omdat zij geen vast inkomen hebben'', zegt Pieter Walraven van de Consumentenbond. Ze worden misleid doordat telefoonmaatschappijen er niet veel belang bij hebben degelijke voorlichting over bel- en abonnementskosten te geven. ,,Ze lokken klanten met gratis telefoons. En dan begint de teller opeens te lopen.''

Walraven pleit voor een abonnement van maximaal één jaar. Bovendien zou een zaktelefoon ten minste vierhonderd gulden moeten kosten. Dat is volgens de bond een reële prijs. Jongeren komen dan minder snel in de verleiding. Vervolgens zouden de gesprekskosten omlaag kunnen. ,,Dan is de drempel hoger en weet je beter waar je aan begint.''

Straathoekwerker Janssen beaamt dat. Hij vindt dat de overheid moet optreden tegen wat hij ,,woekeraars'' noemt. Zijn 'jongens' zitten al aan de zelfkant van de samenleving. ,,Met hun schulden gaat het van kwaad tot erger. Daar valt als welzijnswerker niet meer tegenop te boksen. Sommige jongens kunnen niet geloven dat ze schulden hebben, het dringt niet tot ze door.'' Maar de wanbetalers worden nu een bedreiging voor de vermeende woekeraars.

PTT Telecom (1,1 miljoen GSM-abonnees) en concurrent Libertel (450.000 GSM-abonnees) zijn op dit moment de twee exploitanten van mobiele netwerken in Nederland. De zogeheten serviceproviders - tien in totaal - kopen 'belminuten' in bij deze bedrijven en verkopen deze per abonnement weer door aan (telefoon-)winkels.

Wie een GSM-abonnement wil nemen, moet ouder zijn dan achttien jaar en dient zich te legitimeren. Bij Libertel geldt als extra eis een vast maandinkomen van ten minste 1.700 gulden netto. Zo zouden jongeren zonder inkomen geen abonnement kunnen krijgen.

Onzin, zegt Achmed, die gratis een mobiele telefoon kreeg en voor drie jaar vastzat aan het bijbehorende abonnement. ,,Die lui checken niets. Je hoeft alleen maar een bankafschrift te laten zien en je wordt direct aangesloten, ook al sta je 2.000 gulden rood.'' Over de duur van het contract en de hoge gesprekskosten is hem niets verteld. ,,Ik hoefde alleen maar mijn handtekening onder het contract te zetten.''

Libertel startte deze week met de verkoop van de Libertel iZi, een vooruitbetaalde telefoonchip voor jongeren tussen 16 en 24 jaar met voor 60 gulden belminuten. Doel van de chip is, volgens Libertel, het beheersen van de kosten. ,,Jongeren hebben alle voordelen van mobiel bellen, zonder dat zij achteraf worden geconfronteerd met hoge rekeningen of abonnementsverplichtingen'', aldus Claudia Pluymaekers van Libertel.

De Consumentenbond wacht het initiatief met belangstelling af. Maar straathoekwerker Janssen ziet het somber in. Volgens hem zullen alleen jongeren met een ,,geregeld leven en een gezond verstand'' een vooruitbetaalde chip kopen. ,,Jongeren aan de onderkant van de samenleving doen dat niet.''

Achmed raakt in elk geval nooit meer een mobiele telefoon aan. ,,Eerst was het nog stoer om zo'n ding te hebben'', zegt hij. ,,Maar als ik nu iemand met een GSM-toestel zie lopen, dan moet ik lachen. Wacht maar, denk ik dan, jij krijgt binnenkort ook een rekening.''