NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

HANS BEEREKAMP
Er zijn niet zo veel Europese filmregisseurs meer over, die met elke nieuwe film grote verwachtingen wekken, auteurs met een herkenbare eigen stijl en een reputatie die strekt tot buiten de harde kern van bezoekers van internationale filmfestivals. Lars von Trier, maker van vijf lange speelfilms, waaronder het bewonderde en omstreden Breaking the Waves (1996), bezoekt zelden filmfestivals, naar hij beweert wegens reisangst, een van zijn vele fobieën, maar ook staat hij haast nooit een interview toe.

Met grote nieuwsgierigheid keek ik dan ook uit naar de documentaire Tranceformer: A Portrait of Lars von Trier, die de VPRO uitzendt na Breaking the Waves (op een tijdstip dat alleen nog echte liefhebbers kijken). Het portret werd gemaakt door de Zweedse filmjournalist Stig Björkman, die eerder toegang wist te krijgen tot kluizenaar Ingmar Bergman.

Meteen al in de eerste seconden legt Von Trier uit dat alles wat hij zegt wel eens een leugen zou kunnen zijn. Von Triers producent Peter Aalbaek Jensen bevestigt volmondig de neiging tot fabuleren van zijn sterauteur. Voor wie eindelijk nu wel eens wilde weten wie die Von Trier is, schiet het niet erg op, zo'n uitgangspunt. Er worden wat fragmenten vertoond uit de 8mm-films die de regisseur in zijn jeugd maakte en een stukje uit de jeugdserie waarin hij als kind optrad. Lars Trier voegde, wederom als provocatie, het adellijke voorvoegsel Von aan zijn naam toe op de filmacademie, waar hij voor enfant terrible doorging. Sommige elementen in Europa (1991), zoals een titelkaart 'Wenen, 1934' blijken er alleen maar in voor te komen omdat het gebruik ervan Von Trier op school verboden was. Een jeugdvriend beweert dat Lars afkomstig is uit een verlicht, progressief milieu en nog steeds moet afrekenen met de grote mate van vrijheid die hij als kind genoot. ,,Restricties zijn ook een vorm van liefde'', licht de regisseur toe. Ook komen we te weten dat Von Trier zich op de set van Breaking the Waves vaak liet vertegenwoordigen door zijn assistent Morten Arnfred ('zo houd ik een objectief standpunt') en dat hij in de meeste van zijn films zelf een rolletje speelt.

Björkman licht niet meer dan een tipje van de sluier op. Von Triers actrice Katrin Cartlidge suggereert dat de regisseur tijdens het draaien van Breaking the Waves een grote verandering in zijn leven doormaakte, vanwaar de titel van het portret, dat woordspelig ook verwijst naar de hypnotische vorm van Europa. Maar wat die verandering dan inhield en hoe die de film beïnvloedde, daarop blijft het portret het antwoord schuldig. Ook de verhalen, die Deense filmjournalisten nog wel eens voorzichtig aan hun buitenlandse collega's vertellen, over Von Triers ontdekking dat zijn vader zijn vader niet was, en een afrekening met een vermeende joodse identiteit, komen in het geheel niet aan de orde. Ja, zo blijft het mysterie intact.

Tranceformer: Portret van Lars von Trier, morgen, Ned.3, 23.57-0.51u.