NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

TRACY METZ
In het Amerika van de jaren vijftig stond er tien jaar gevangenisstraf op het doorgeven van informatie over geboortebeperking. Hoewel de gemiddelde trouwleeftijd slechts achttien was, was het artsen bij wet verbonden hierover met hun patiënten te spreken; voorvechtster Margaret Sanger heeft dan ook achtmaal in de gevangenis gezeten. Zelfs het woord 'zwanger' in de media was verboden. Onderwijl was jong mannelijk Amerika in hormone overload, zoals een van hen het zegt, en zette Marilyn Monroe hen in vuur en vlam.

Over de nationale natte droom gaat vanavond de - helaas op een na laatste - aflevering van het Belgische programma Panorama, over Amerika in de jaren vijftig. Het is een prachtige productie, even swingend als doorwrocht, met oude foto's, filmbeelden, muziek en interviews met mensen die toen een toonaangevende rol speelden. Een van degene die telkens erin terugkeert is de journalist David Halberstam, op wiens boek The Fifties de serie gebaseerd is.

In de vorige aflevering van de serie, die aan de positie van de vrouw was gewijd, was een van de hoofdpersonen Grace Metalious, schrijfster van de beruchte beststeller Peyton Place. Deze week zijn dat behalve Marilyn Monroe en Playboy-oprichter Hugh Hefner, de bioloog Kinsey - oud-padvinder, brave huisvader met strikje en crew cut en expert op het gebied van eetbare planten, totdat hij seks ontdekte (als onderwerp, dan). Hij bezat de gave mensen te kunnen interviewen over het onbespreekbare, hun seksleven, en begaf zich met onstuitbare nieuwsgierigheid in de ondergrondse homocultuur. Zijn eerste rapport, over het seksuele gedrag van mannen, maakte in 1953 furore. Een foto die bij een van zijn lezingen werd gemaakt, toont een menigte die aan de opkomst van een groot popfestival doet denken. Met het vervolg, over de vrouw, werd de kritiek pas echt giftig: niet alleen spoorde hij zogenaamd een hele generatie aan tot zedeloosheid, hij zette zelfs de deur wijd open naar een communistische machtsgreep. De Rockefeller Foundation zette de financiering van van zijn Institute for Sex Research stop, Kinsey ging lijden aan ernstige slapeloosheid en drie jaar na verschijning van zijn tweede rapport begaf zijn hart het.

Onder al dit puritanisme kolken inderdaad, uiteraard, de hormonen. Hugh Hefner ziet zichzelf en zijn blad Playboy als instrumenten in zijn kruistocht met slechts een boodschap: sex is fun. Marilyn Monroe had een taboe doorbroken, maar wist jarenlang geheim te houden, dat zij het was die voor een kalender had geposeerd ,,met niets aan behalve de radio''. Een van de mooiste uitspraken is van een onderzoekster van middelbare leeftijd die samen met de Harvard-wetenschapper Pinkus baanbrekend werk verrichtte bij het uitvinden van de pil. ,,Ik dacht dat we arme vrouwen hielpen het aantal kinderen in de hand te houden'', zegt ze met een poker-gezicht. ,,Ik wist niet dat we de wereld op z'n kop gingen zetten.''

Panorama: America in the fifties, BRTN1, 22.05-22.55u.