NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

HENK VAN GELDER
Het blazoen van Simon Wiesenthal, de nu 88-jarige nazi-jager te Wenen, is jarenlang brandschoon geweest. Het kon niet anders of de uit de Oekraïne afkomstige man die in 1941 als jong architect was opgepakt en daarna op miraculeuze wijze de concentratiekampen had overleefd, handelde uit niets dan zuivere motieven: het minste wat men immers na de jodenvervolgingen kon doen, was ervoor te zorgen dat de daders in hun naoorlogse bestaan geen dag rust meer zouden hebben. Allemaal moesten ze worden opgespoord en berecht. En zo vormde Wiesenthal, genesteld tussen torenhoge stapels dossiers, met zijn tot ieders verbeelding sprekende eenmans-onderzoekingen de schrik van iedere nazi die tot dusver nog aan zijn gerechtvaardigde straf was ontkomen.

Enige twijfel over 's mans principes ontstond pas toen bleek dat hij weigerde zich te scharen aan de kant van hen die de toenmalige Oostenrijkse president Kurt Waldheim als een oorlogsmisdadiger zagen. Weliswaar had Waldheim zich draaierig gedragen toen de details over zijn militaire verleden werden onthuld, maar Wiesenthal voelde er niets voor hem luidkeels te veroordelen. Prompt rees dus de vraag of de Oostenrijkse nazi-jager aan autoriteitenvrees leed. Maar nog veel scherper waren de aanvallen die hij begin vorig jaar te verduren kreeg in een programma op de Duitse televisie. Opeens deugde er niets meer van hem. Hij werd neergezet als een monomane ijdeltuit, die in werkelijkheid nooit enig succes had geboekt. Bij de spectaculaire ontvoering van Adolf Eichmann uit Argentinië, in 1960, had hij bijvoorbeeld geen enkele rol gespeeld. Hij deed alsof hij aan de lopende band ex-nazi's ontmaskerde, maar bij nader inzien had hij niet veel meer bereikt dan dat er een persoonsverheerlijkende mythe rondom zijn werkzaamheden was ontstaan. Volgens sommigen was die uitzending een geval van pure karaktermoord, gepleegd door mensen wier motieven onduidelijk bleven.

Op zijn minst was het programma zeer eenzijdig, want vast staat dat Wiesenthal in totaal zo'n elfhonderd nazi's heeft opgespoord. Vooral in de eerste naoorlogse jaren was zijn oogst indrukwekkend. ,,Het was als een kamer vol vliegen'', zei hij in deze krant, ,,op jacht naar één vond je er drie, vier, vijf.'' En nog maar twee jaar geleden wist hij de Akense hoogleraar Hans Schwerte te ontmaskeren, die onder een andere naam SS'er was geweest.

In de BBC-serie Reputations, waarin tot dusver alleen overledenen werden geportretteerd, wordt vanavond een poging gedaan meer duidelijkheid over Simon Wiesenthal te scheppen. Vanzelfsprekend wordt weer het bekende verhaal verteld over zijn verblijf in de kampen en de naoorlogse vastbeslotenheid die hij daaraan ontleende. Daarnaast komen belangrijke woordvoerders aan het woord, onder wie Kurt Waldheim en Isser Harel, voormalig hoofd van de Israelische geheime dienst. Veel aandacht wordt ook besteed aan de vangst van Eichmann en de vraag wie daarvoor verantwoordelijk was. The Guardian loopt daarop vandaag vooruit in een interview met ex-Mossad-man Hermann Arndt, alias Zvi Aharoni, die Eichmann destijds in Buenos Aires heeft verhoord. Wiesenthal speelde 'een doorslaggevende rol' bij de opsporing, aldus deze ooggetuige.

Dat de nazi-jager een groot ego heeft en graag in de publiciteit staat, wordt in Reputations niet ontkend. Dat hij tot in het World Jewish Congress vijanden heeft, evenmin. Maar al die kanttekeningen laten onverlet dat zijn werkzaamheden tot op de dag van vandaag van grote waarde zijn geweest.

Reputations: Simon Wiesenthal, BBC2, 22.00-23.00u.