NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S c h a k e l s

Door onze correspondent WILLEM VAN KEMENADE
HONGKONG, 1 JULI. Een marathon van plechtigheden, vuurwerk, militair vertoon, demonstraties en abnormaal zware regenval heeft de overgang van Hongkong van Britse kroonkolonie tot Speciale Administratieve Regio van China tot een indrukwekkend, maar tegelijkertijd deprimerend schouwspel gemaakt. ,,Het is een historische dag, die eeuwig gememoreerd zal worden'', zei de Chinese president Jiang Zemin nadat de Britse kroonprins Charles tegenover regeringsleiders, bewindslieden en prominente ex-regeringshoofden de 155 jaar Brits bestuur over Hongkong beëindigd had verklaard en Britse militairen voor het laatst de Union Jack streken. Jiang Zemin voegde eraan toe dat eens ook Taiwan met China zal worden herenigd, een uitspraak die vanochtend in Peking nog eens door premier Li Peng werd herhaald. Taiwan reageerde meteen afwijzend.

In het gloednieuwe, avant-gardistische bijgebouw van Hongkongs Congrescentrum waren onder anderen de Britse ex-premier lady Thatcher aanwezig, die na een felle aanvaring met China's toenmalige opperste leider Deng Xiaoping in 1982 het stormachtige Brits-Chinese onderhandelingsproces over de toekomst van Hongkong in gang zette. Het was Dengs hartewens dat hij lang genoeg zou leven om de overdracht mee te maken, maar hij overleed in februari op 92-jarige leeftijd. Zijn weduwe Zhuo Lin en dochters Deng Nan en Deng Rong waren wel onder de eregasten. Om de Chinezen in te peperen wat er mis is met hun politieke systeem hadden de Britten ook gesuggereerd dat Thatchers mede-ondertekenaar van het Brits-Chinese akkoord van 1984, ex-premier Zhao Ziyang, aanwezig zou zijn. Zhao, die ijverde voor een vreedzame oplossing van de bloedig onderdrukte studentenrebellie, werd in 1989 afgezet. De Chinezen wezen de Britse suggestie verontwaardigd van de hand.

In een korte toespraak onderstreepte Jiang gisteravond de principes voor Hongkongs hereniging met de Volksrepubliek: een hoge graad van autonomie op basis van het principe 'een land - twee systemen'. Jiang bevestigde tevens dat de grondwet voor de SAR, de Basiswet, ten volle de rechten en vrijheden van de bevolking van Hongkong zal beschermen, inclusief vrijheid van meningsuiting, persvrijheid, vrijheid van vereniging en vergadering en demonstratie.

Nadat Chinese militairen de rode vlag met vijf sterren van de Chinese Volksrepubliek hadden gehesen, hees een detachement van de Hongkongse politie de standaard van de SAR, een gestileerde Bauhinia bloem (uit de Christusdoornfamilie) op een rood veld. Volgens de Basiswet is de politie van Hongkong en niet het Chinese leger verantwoordelijk voor openbare orde en interne veiligheid in Hongkong. In een tweede toespraak, vanmorgen tijdens de feestelijke viering van de vestiging van de SAR, herhaalde Jiang dat China zich niet zal mengen in de interne aangelegenheden van de SAR en dat Hongkong vrij is ,,een democratisch systeem te ontwikkelen dat past bij de locale werkelijkheden''. Hij bedoelde hiermee kennelijk dat, zoals reeds in de Basiswet vastligt, Hongkong in 2007 een volledig rechtstreeks door de bevolking gekozen uitvoerende en wetgevende macht zal hebben. Terwijl de Britse regering gisteravond een banket aan 4.000 gasten, onder wie minister van Mierlo aanbood, had een eerste eenheid van 509 man van het Chinese Volksbevrijdingsleger posities in Hongkong ingenomen ter bescherming van de Chinese topleiders. De Britse regering was hier aanvankelijk fel tegen gekant en wilde de troepen pas om middernacht, het formele einde van de Britse soevereiniteit binnenlaten, maar de Britten weken ten slotte voor Chinese druk. Vanmorgen om zes uur lokale tijd is de hoofdmacht van het Chinese leger in drie landkonvooien van samen 500 voertuigen, helikopters en een vlooteskader van 10 schepen met in totaal 4.000 man Hongkong binnengekomen. Ondanks de stromende regen werden de troepen door duizenden mensen met slingers, bloemen, spandoeken en drakendansen verwelkomd. Onder de 500 voertuigen waren ook 21 pantservoertuigen. De Britten hebben fel tegen het hele militaire machtsvertoon, maar vooral tegen de pantservoertuigen geprotesteerd omdat die geen rol te vervullen hebben in de defensie van Hongkong en mogelijk tegen rellen en onlusten zullen worden ingezet. China heeft de Britse protesten weggehoond: het bedoelt het machtsvertoon wellicht alleen als een gespierde demonstratie van hervatte soevereiniteit na de 19de eeuwse nederlagen en vernederingen door de Britten. De historische kringloop van vernedering naar fiere, herstelde trots werd gisteravond na de soevereiniteitsoverdracht compleet. Inzake het meest omstreden aspect van de overdracht, de Voorlopige Wetgevende Raad, dreef China tegen drie jaar wanhopig Brits en te elfder ure ook Amerikaans verzet volledig zijn zin door. Na de beëdiging van Tung Chee-hwa als Chief-executive van de SAR door premier Li Peng werden de Uitvoerende Raad en de SAR-regering en onmiddellijk daarna de Voorlopige Wetgevende Raad beëdigd. Het wegwandelen van premier Tony Blair, minister Cook en diens Amerikaanse ambtgenoot Madeleine Albright viel niet eens meer op; de overige Europese ministers bleven zitten. De Voorlopige Raad begon meteen zijn eerste zitting en nam de 'Herenigingswet' aan die, hoewel het al na drieën 's morgens was wetten van kracht verklaarde die de afgelopen maanden door de 'illegale' voorgaande raad waren aangenomen. Daaronder waren de nieuwe restricties op demonstratie-vrijheid. De grote paradox was dat leden van de Voorlopige Raad Martin Lee en diens Democratische Partij bedankten voor hun demonstratie vanaf het balkon van het gebouw van de Wetgevende Raad omdat nu de hele wereld kon zien dat het met de restricties op demonstraties in Hongkong best meeviel. Martin Lee's demonstratie had als tweeledig devies: 'Ondersteun (China's) soevereiniteit - Vecht voor Democratie'. Voor duizenden journalisten had deze demonstratie het moment suprme moeten worden omdat Lee had verzekerd dat hij desnoods met een ladder op het balkon van het gebouw zou klimmen. Maar alles was soepel en op compromis gericht. De voorzitter van de Voorlopige Wetgevende Raad, Rita Fan, had de veiligheidsdienst van het raadsgebouw opgedragen Martin Lee te overreden om het balkon niet te betreden, maar dat lukte niet en Lee kon gewoon zijn gang gaan. In zijn toespraak vroeg Lee de retorische vraag waarom de Hongkong-Chinezen zo'n hoge prijs moeten betalen om weer een deel van China te worden, namelijk het verlies van democratie? Hoewel hij meer, niet minder democratie eiste, was zijn toespraak gericht op samenwerking met de nieuwe soeverein, niet op confrontatie. Doelend op de verkiezingen van volgend jaar mei verzekerde Lee: ,,Wij zullen terugkeren''. Het meest indrukwekkende en meest emotionele deel van de overdracht in termen van pracht en praal was het grotendeels verregende, maar niettemin briljante en kleurrijke Britse afscheid gisteren. Met een spectaculair variété van traditionele Chinese dansen, opera en drie militaire bands, waaronder de Ghurka's, werd waarlijk een tijdperk afgesloten. De zeer geëmotioneerde Patten gaf op welsprekende wijze zijn evaluatie van 155 jaar kolonialisme. ,,Nu het Britse bestuur eindigt, geloof ik dat wij het recht hebben te zeggen dat het de bijdrage van onze natie was de bouwsteigers te leveren die de bevolking van Hongkong in staat stelden om omhoog te klimmen. De rechtsstaat, een onkreukbare, soepele regering, de waarden van een vrije maatschappij, het begin van vertegenwoordigend bestuur en democratische verantwoordingsplicht.'' In een laatste steek onder water aan het adres van China besloot Patten: ,,Nu moeten de Hongkongers zelf Hongkong regeren. Dat is de belofte. Dat is het onontkoombare lot.'' Enige uren later voer het Britse koninklijk jacht Britannia met prins Charles en Patten de onder vuurwerk fonkelende Victoria Bay uit. Het was een gebeurtenis van monumentaal historisch gewicht. Maar voor de media was het een non-event. Alles verliep perfect. Er ging niets mis en er gebeurde niets onverwachts. Politiek commentator Michael DeGolyer zei vanmorgen: ,,Het ging zo slecht voor journalisten dat zij niets deden dan elkaar te interviewen.''

Domicilie,
voor wie zich vestigt in het buitenland.