NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Voor de televisiecamera's voltrok zich, binnen enkele uren, een kleine culturele revolutie. De dag in Hongkong begon met de tot een soort van speelgoed verschrompelde symbolen van een gisteren definitief verdwenen imperium: grappige en kleurige uniformen, doedelzakorkesten en sentimentele kapelmuziek. Nog voordat de dag voorbij was, had een geheel andere beeldcultuur zijn intrede gedaan: die van een nog bestaand imperium van communistische snit, met zijn militairen die het niet van hun fleurige aankleding maar van hun grote aantal moeten hebben, en met zijn leiders die in de stijl van partijcongressen voor zichzelf klappen en in hun toespraak even rust nemen voor het instemmend applaus.

De overgang had nauwelijks groter kunnen zijn. Dankzij CNN en de BBC was de machtswisseling in Hongkong gisteren van uur tot uur te volgen door een reeks directe reportages die bij ons 's middags begon met het afscheid van de laatste Britse gouverneur van zijn ambtswoning en rond onze middernacht eindigde met de intocht van 4.000 man van het Rode leger, toegejuicht door zeer communistisch ogende spontane demonstranten. De Nederlandse televisie deed er 's avonds veel aan in de diverse nieuws- en actualiteitenprogramma's, maar nam geen directe reportages over. Dat is jammer, want het Britse afscheid was meer dan alleen het einde van het Brits imperium. Het was ook het definitieve einde van het Europees imperialisme in zijn algemeenheid - het Franse evengoed als het Britse, het Belgische of het Nederlandse. Wat overblijft zijn slechts als confetti over de wereld verspreide territoria die niemand wil hebben. En heel veel gemengde gevoelens over wat het kolonialisme in de wereld teweeg heeft gebracht, ten kwade maar ook wel ten goede.

Dat was het fascinerende in de reportages over de afscheidsceremonies van de Britten - die merkwaardige mengeling van schaamte en de min of meer wanhopige bewering dat er ondanks alles toch iets groots is verricht. Dat viel vooral te beluisteren in de toespraak die gouverneur Chris Patten hield tijdens een bijna geheel verregend klank- en lichtspel van Chinese- en Brits-militaire folklore, culminerend in het neerhalen van de vlaggen van Groot-Brittannië en de kroonkolonie. De omstandigheden waaronder Groot-Brittannië 156 jaar geleden Hongkong in bezit nam, kunnen er vanuit hedendaags gezichtspunt niet meer mee door, gaf hij toe - overigens de enige zelfkritische opmerking van Britse zijde tijdens een hele dag ceremonies. Vervolgens betoonde Patten zich een verlate volgeling van een 'ethische richting' binnen het kolonialisme: democratie en zelfbestuur had Groot-Brittannië gebracht, althans willen brengen. Prins Charles betoonde zich in zijn twee toespraken, waarvan één een boodschap van zijn moeder was, wat minder pretentieus. Maar ook bij Charles was de balans overwegend positief: Brits rationeel bestuur had de welvaart van Hongkong mogelijk gemaakt - de kolonisator hoeft zich kortom nergens voor te schamen.

CNN en de BBC, zowel via BBC1 als de nieuwszender BBC World, leverden gisteren een soort wedstrijd in live verslaggeving van de gebeurtenissen, die door CNN met kleine voorsprong werd gewonnen. In tegenstelling tot de BBC had de Amerikaanse nieuwszender een rechtstreeks verslag van de betoging van Hongkongse democraten in de eerste minuten na de soevereiniteitsoverdracht. Ook werd de BBC door nogal wat geluidsproblemen getroffen. Daar stond tegenover dat de Britse verslaggevers in hun benadering vaak emotie niet konden onderdrukken: meermalen merkten BBC-medewerkers, toen de communistische rituelen zich eenmaal begonnen te ontrollen, een beetje zuur op dat de bevolking van Hongkong met wel heel groot gemak van loyaliteit wisselt.

Hoezeer het einde van de kroonkolonie Hongkong het einde van een tijdperk was, werd vooral duidelijk uit de samenstelling van het flottielje waarmee Charles en Patton na de soevereiniteitsoverdracht ten slotte het ruime sop kozen. Het koninklijke jacht Britannia gaat binnenkort naar de sloper en de drie begeleidende oorlogsbodems zijn aan de marine van de Philippijnen verkocht. Wat jammer dat er nog geen live televisie was, toen Nederland in 1948 de soevereiniteit over Nederlands-Indië overdroeg.