NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

MARTIJN MEIJER
Luchino Visconti's The Damned (La Caduta degli Dei) uit 1969 ging vooraf aan zijn beroemdste film, Death in Venice, naar de novelle van Thomas Mann. In beide films speelt Dirk Bogarde een grote rol, en in beide films wordt een sfeer van moreel verval getekend. In The Damned heeft dat verval een politieke achtergrond. De film speelt zich af tijdens de eerste jaren van het Hitler-regime. De rijke familie Von Essenbeck is met haar staalfabriek van grote waarde voor de nazi's. Op de verjaardag van de aristocratische grootvader, Baron Joachim (Albrecht Schoenhals), treedt de belangrijkste erfgenaam Martin (Helmut Berger) op in travestie, met een soort Dietrich-nummer. Het optreden wordt verstoord door de boodschap dat de Rijksdag brandt: 'They already arrested the guilty one, a Dutchman'.

Martin hervat onverstoorbaar zijn lied. Op dit historische moment, waarop de nazi's de macht kunnen grijpen en het Duitsland van de Weimar-republiek definitief tot het verleden behoort, zet de verwording van het geslacht Von Essenbeck in. De grootvader kondigt tijdens het diner met enige tegenzin aan dat het staalconcern voortaan zal samenwerken met de nazi's. Ondanks de verfijnde omgangsvormen, de onberispelijke kleding en de glimmende haren blijken de familieleden tot alles bereid om meer macht te veroveren. De grootvader wordt vermoord door Friedrich (Dirk Bogarde), en de strijd om de opvolging brandt los.

De familieverhoudingen worden bepaald door de strijd tussen de SS en de SA, die eindigt met de 'Nacht van de lange messen'. Dit is meesterlijk weergegeven door Visconti: de boertige kerels van de SA vieren een nacht lang feest, ze zuipen, zingen strijdliederen en frunniken aan elkaar. Bij het ochtendgloren klinkt van verre het geluid van motoren, het is de SS, ze komen de mannen in hun bed vermoorden. Intussen worden de perversiteiten van het moederskindje Martin breed uitgemeten. Uitgerekend hij eindigt als overwinnaar: hij wordt de president van het concern. De kijker wordt geen enkele adempauze gegund, de sfeer blijft dreigend, zelfs tijdens de bedscènes. Onverbiddellijk worden de personages meegesleept naar de ondergang. 'I've accepted a ruthless logic', zegt Friedrich. Hij is de enige die iets van berouw lijkt te tonen.