NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Wanneer je als omroep een documentaire film terugbrengt van 93 minuten tot iets minder dan 50, zou je dat dan je kijkers eerlijk moeten vertellen? Ik dacht het wel. Op dit punt treft de IKON, die gisteravond de schaar had gezet in Blue Eyed Betram Verhaag, dus blaam. Maar het uitzenden van de film was op zichzelf een uitstekend idee: zulke controversiële documentaires zijn niet dik gezaaid.

Blue Eyed (blauwogig) gaat over een Amerikaanse ex-onderwijzeres met een merkwaardige hobby. Al tientallen jaren organiseert zij een soort psychologische workshops - aanvankelijk met schoolkinderen, tegenwoordig met volwassenen - waarbij ze de blauwogigen uit een groep isoleert en ze vervolgens onder haar leiding door de rest van de groep laat vernederen. De bedoeling, zegt mevrouw, is dat mensen zich gaan realiseren hoe het voelt als je op grond van een uiterlijk kenmerk (zwart, homo, vrouw enz.) maatschappelijk wordt vernederd of als een tweedeklas burger wordt beschouwd.

De coupures van de IKON in de film hadden o.a. betrekking op de gang van zaken in een workshop van volwassenen. Daardoor kwam wat minder dan in de originele film naar voren hoe vergaand de min of meer sadistische spelletjes van de vrouw soms zijn - menige volwassene barst in snotteren uit. Maar aan het eind lijken de aanwezigen het toch roerend met mevrouw eens: het is vreselijk mensen op uiterlijke kenmerken te discrimineren.

Op deze strekking wil ik niets afdingen, maar toch word ik door de methodes van de dame door diepe twijfel bevangen. Ik neem graag aan dat in ieder van ons de neiging tot discrimineren of verachten van bepaalde groepen medeburgers bestaat - ik heb die neiging zelf bijvoorbeeld ten opzichte van christenen - maar de meesten van ons slagen er toch in, door gevoel voor burgerzin en tolerantie, deze kwalijke neigingen te onderdrukken. Een beroep op de rede is dus de oplossing - en ik twijfel ten zeerste of een middagje geestelijke terreur en zelfbeschuldiging hier nuttig resultaat afwerpen.

Daarvoor doen de methoden van mevrouw me toch iets te veel denken aan de gang van zaken tijdens de groentijd van het Leidsch Studentencorps, waaraan ik mijzelf eens heb onderworpen. Daar gebeurden eigenlijk dezelfde dingen: gesprekken die niet zozeer om hun feitelijke inhoud draaiden, maar meer van formele betekenis waren. Het ging er dan zogenaamd om, je te leren onder zware psychische druk je standpunt te behouden, of om groepsgeest onder de groenen te kweken. En dat in een klimaat van speelse geestelijke terreur: weliswaar waren we niet meer kaalgeschoren, maar de leden van onze ontgroeningscommissie liepen wel luid schreeuwend en met wandelstokken slaand over de tafels, zodat ons de magere soep uit de kommen trilde.

Ik heb aan die ervaring een diep wantrouwen overgehouden tegen deze spelvormen - je kunt ze voor van alles gebruiken, zeker niet alleen voor die mooie doeleinden die de ex-onderwijzeres voor ogen staan. En dat ze er kennelijk zo goed in is, wekt mijn wantrouwen omtrent haar persoonlijkheid.

Ik moet aan die groentijd overigens regelmatig denken - elke keer namelijk dat in Den Haag Vandaag de fractievoorzitter van de CDA, J. de Hoop Scheffer, optreedt - en dat is vrij vaak. Hij is namelijk een van die types met die wandelstokken, en ik vraag me dus af hoe het er aan toegaat als de CDA-fractie onder leiding van haar voorzitter de avondmaaltijd gebruikt.

Een melig grapje - ik geef het onmiddellijk toe, maar nog lang niet zo melig als de irritante wijze waarop Den Haag Vandaag verslag deed van de laatste werkdag van de Tweede Kamer voor het zomerreces. Dat het programma een levendige belangstelling aan de dag legt voor de partijpolitieke implicaties van een VVD-motie over de OV- kaart voor studenten lijkt me terecht. Maar om dan in het geheel niet meer uit te leggen waar het verschil van mening tussen de VVD en minister Ritzen over gaat, is toch wel vreemd en strijdig met de taak van het programma: de kijker te informeren over de besluitvorming in de volksvertegenwoordiging. De jolige toon van de hele uitzending zullen we de redactie dan maar vergeven - de herinnering aan de laatste schooldag vóór de vakantie heeft bij Den Haag Vandaag kennelijk diepe sporen getrokken.