NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

FRITS ABRAHAMS
Volgens Netwerk heb ik een poos geleden met mijn leven gespeeld.

Iemand vroeg mij: ,,Heb je zin in wat lachgas?'' Ik liet me niet kennen en knikte geroutineerd: ,,Straks na de koffie.'' Hij haalde het even om de hoek bij de supermarkt waar het in patronen zit waarmee slagroom wordt opgespoten. De inhoud leegde hij in een ballon, van waaruit ik alles moest inademen. Een aangenaam kickje volgde: het gevoel alsof je in één teug drie glazen sterke drank hebt gedronken. Hooguit twee minuten. Toen was het voorbij.

Levensgevaarlijk, zeiden ze bij Netwerk. Misdadig, kan leiden tot een coma, meende een anesthesist. Ik begreep dat ik door het oog van de naald was gekropen. Totdat de commentaarstem aan het einde zei: ,,Volgens de verslavingszorg kan het niet veel kwaad.'' Zouden ze bij Netwerk de nuance voortaan wat eerder willen aanbrengen? Het is minder spectaculair en misschien dodelijk voor het item, maar journalistiek is het wel iets zuiverder. De jeugd gebruikt veel lachgas, maar die is dan ook bijna reddeloos verloren, als we Wiegel en Smalhout mogen geloven. Wiegel had dit graag willen toelichten bij Sonja Barend, maar hij moest zich wegens ziekte laten vervangen door Smalhout. Een betere vervanger had hij zich niet kunnen wensen. Bij het woord 'jeugd' ziet Smalhout een lawaaierige horde van onwetende, onbeleefde, tutoyerende, boterhammen-in-de klas-etende etterbakken voor zich opdoemen. ,,Ze weten niet eens wie Napoleon is!''

Dat laatste bleek te kloppen, als we tenminste mogen afgaan op de mini-enquête die Sonja in haar studio hield. Maar kan Smalhout zich nog het onthutsende onderzoek herinneren naar de historische kennis bij Kamerleden? Daar waren niet alleen jongere Kamerleden bij betrokken. Al die neerbuigende generalisaties over 'de jeugd van tegenwoordig': ze zijn van alle tijden en ze hebben nooit tot iets geleid, behalve tot onvruchtbaar chagrijn bij de oudere generatie.

Er kwamen later op de avond cultuurpessimistische beschouwingen op de buis die iets meer hout leken te snijden. Boudewijn Büch hield het anekdotisch, maar zijn bespiegelingen over het gesol met de nalatenschap van Goethe waren er niet minder interessant om. Een door verval bedreigde bibliotheek en moeilijk toegankelijke archieven - Büch waarde treurend rond door Weimar.

Tot overmaat van ramp kwam hij tot de ontdekking dat 'Goethe in 1970 is opengemaakt': zijn kist is geopend en zijn doodshemd eruit gehaald. Mocht Büch daar foto's van zien? ,,Ausgeschlossen!'' Het doodskleed dan? ,,Ausgeschlossen!'' De Büch van deze uitzendingen over Goethe was mij liever dan de Büch die op een nondescript Zuidzee-eilandje in de zoveelste plaatselijke bibliotheek duikt.

Somber was ook Jean Clair, de directeur van het Picassomuseum in Parijs, die aan het woord kwam in Kosmopolis, een interessante serie van de RVU over de kosmopolitische metropolen van weleer: Wenen, Berlijn, Praag, Parijs. ,,Vroeger werden hier veel talen gesproken'', zei Clair, ,,maar de Parijzenaar heeft nu een vocabulaire van 400 woorden. De stad is nog wel kosmopolitisch, maar het leidt niet meer tot intellectuele discussies als in de jaren twintig. De Parijzenaar gaat na zijn werk naar huis en kijkt tv. Parijs is provinciaals geworden, het heeft geen nachtleven meer, vroeger begonnen de vernissages om middernacht, nu is alles om 9 uur dicht.''

Deze avond moest wel in mineur eindigen, en dat gebeurde dan ook dankzij de Finse filmregisseur Aki Kaurismki, verantwoordelijk voor een van de treurigste scènes die ik ooit in een film heb gezien: het muurbloempje in een desolaat danslokaal (uit The Match Factory Girl). Harry Hosman maakte voor VPRO's Stardust een voortreffelijk interview met hem. Kaurismki vertelde dat hij veel geleerd had van het Hollywood-van-vroeger, maar het was niets meer 'sinds Hollywood in 1962 in handen van Wall Street was gekomen.' In het algemeen zag hij in de cinema te weinig aandacht voor het gewone, menselijke leven.

Kortom, 'jeugd van tegenwoordig': aan de slag.

T V   V O O R A F :

ERIK OUDSHOORN
De maatschappij verloedert, de normen vervagen, de agressiviteit neemt hand over hand toe. Niet zo vreemd dus dat in een voetbalbond met ruim een miljoen leden de geweldspiraal een opwaartse beweging maakt. Voetbal is een volkssport en vormt daardoor een afspiegeling van de maatschappij. Een documentaire van Zembla maakt duidelijk dat vooral de scheidsrechters het lijdend voorwerp zijn bij de toenemende agressie op en rondom de amateurvelden. Zij worden steeds meer geïntimideerd, geslagen, geschopt en ook achteraf nog bedreigd. Het aantal molestaties steeg afgelopen seizoen met zestig procent. Cijfers van de Centrale Organisatie voor Voetbal Scheidsrechters (COVS) geven aan dat er 108 spelleiders werden gemolesteerd, tegen 67 vorig jaar. Daardoor is een weinig hoopgevende vicieuze cirkel ontstaan. In vier jaar tijd nam het aantal arbiters af van twaalfduizend naar achtduizend. Steeds minder amateurwedstrijden kunnen nog door officiële scheidsrechters worden geleid. In de onderafdelingen moeten noodgedwongen vaker clubscheidsrechters worden ingezet. Dat zijn goed willende bestuursleden of elftalbegeleiders. Vaak ook spelers. Zelden zijn ze objectief of bekwaam genoeg. Dat veroorzaakt meer emoties en agressie.

Ook het verbale geweld loopt de spuigaten uit. Zembla interviewt een waarnemer (een man die voor de bond scheidsrechters observeert) over een ,,voorvalletje van een paar weken geleden.'' De arbiter die hij toen volgde werd continu uitgescholden voor 'kankermongool'. Tot hij er niet meer tegenkon en huilend van het veld stapte. De waarnemer: ,,Het bleek dat zijn moeder kort daarvoor aan een ernstige ziekte was overleden. Ik zeg: 'Ik haal in de kantine wel even een broodje kroket voor je en een kopje koffie'. Maar in de bestuurskamer van die club kreeg ik geen enkele medewerking en slechts te horen 'dat die lampelul het aan zichzelf te wijten had want hij kon niet fluiten.''

Zembla laat amateurbeelden zien van een wedstrijd die volledig uit de hand loopt. Duidelijk is te horen dat de makers van de videobeelden, vrouwen nog wel, een ,,beetje actie en matten'' wel op prijs stellen. Hun kinderen staan erbij en horen het aan. Grensrechters, toeschouwers en trainers, ze maken zich allemaal schuldig aan ordinaire taferelen. Een scheidsrechter die als supporter van De Oosterparkers in Groningen wordt verdacht van het uitdelen van een kopstoot staat een week later weer doodleuk een wedstrijd te fluiten.

Regelmatig ligt racisme of vermeende discriminatie ten grondslag aan opstootjes op de amateurvelden. De trainer van Türkiyemspor, die zelf in een duel tegen 't Gooi als een bezetene het veld op rent om verhaal te halen bij een arbiter, zegt: ,,Toeschouwers langs de lijn fixeren zich heel vaak op andere culturen in het veld.'' Maar arbiter Ruud Marsman: ,,Die culturen zijn heel gauw op hun teentjes getrapt.''

Onthutsend is de affaire waarin jeugdspeler Jan Vogel van Vitesse als slachtoffer fungeert. Hij kreeg van een tegenstander van Quick 1888 uit Nijmegen een klap van achteren, werd op de grond voor de ogen van zijn moeder meermalen in zijn gezicht geschopt. Hij brak zijn kaak op twee plaatsen. Die wordt tijdens de opnamen met elastiekjes en platen bij elkaar gehouden. De dader is ongestraft gebleven, want hij was door de tuchtcommissie niet te achterhalen.

Zembla brengt de verloedering op de amateurvelden goed in beeld, maar verzuimde aan te bellen bij de KNVB in Zeist. De koninklijke voetbalbond is als organisator toch mede verantwoordelijk voor deze straatvechterspraktijken. De arbiters laten duidelijk blijken dat zich niet gesteund voelen door Zeist. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. De bond heeft voor het nieuwe seizoen maatregelen aangekondigd. Meer royementen lijkt de enige remedie.

Zembla met 'Natrappen', Vara/NPS, Ned.3, 20.50u.

F I L M   V O O R A F :

PIETER STEINZ
Op het 50ste filmfestival van Cannes won Karakter van Mike van Diem de Gouden Rails, en kreeg De jongen die niet meer praatte van Ben Somboogaart een onderscheiding van de Junior-jury. Maar er was één Nederlandstalige film die een belangrijke prijs in de wacht sleepte: Leonie van de Vlaming Lieven Debrauwer. Deze korte film, een van de elf die waren geselecteerd voor het hoofdprogramma, kreeg zondagavond de juryprijs - minder prestigieus dan de Gouden Palm voor de beste court métrage (die ging naar Tessa Sheridan voor de Engelse humoreske Is It the Design on the Wrapper?), maar toch genoeg voor een gang naar het erepodium en bijschrijving op de officiële palmares.

Het elf minuten durende Leonie, een verstild filmpje over de liefde van een oudere vrouw (Dora van der Groen) voor haar pas gestorven echtgenoot (Frans Buckinx), wordt vanavond al dankzij een snelle actie van de BRTN uitgezonden. Hemelbestormend is het niet, maar het toont de 28-jarige Debrauwer als een volleerd scenarist/editor naar wiens volgende film je uitkijkt. Een regisseur ook die zijn hart heeft verpand aan de korte film. Toen hij afgelopen zondag zijn prijs in ontvangst nam, liet hij op zijn dankwoord een hartewens volgen. ,,Wanneer u ooit een korte-filmmaker tegenkomt'', zei hij tegen de zaal vol prominenten, ,,vraag hem dan niet of hij al bezig is met een lange speelfilm. Vraag hem wanneer zijn nieuwe kortfilm klaar is.''

Leonie, (Lieven Debrauwer, België). BRTN2, 23.00-23.15u.