NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur JACO ALBERTS
AMSTERDAM 22 MEI. ,,Een kat in het nauw maakt rare sprongen.'' Ten overstaan van zijn aandeelhouders bevestigde bestuursvoorzitter L. van Aken van uitgeverij De Telegraaf gisteren nog eens dat hij geen prijzenoorlog tussen dagbladen wenst, maar hij gaf tegelijk toe zeer onzeker te zijn of de al jaren heersende vreedzame coëxistentie tussen uitgevers wel houdbaar zal blijken.

Een van de laatste kartels die Nederland nog rijk is, dat van de dagbladen, staat onder druk van de Haagse politiek op springen. Van Akens tweede man, drs. A. Swartjes, deed er nog een schepje bovenop in woorden die zelfs al een beetje als oorlogstaal begonnen te klinken: ,,Er zijn stromingen die zeggen dat De Telegraaf het geld en de power heeft om het te doen. Ik denk dat op de langere termijn stabiliteit het beste is. Maar als het moet, gaan we er voor.''

Volgens Swartjes is de Telegraaf bij lagere prijzen in staat ,,snellere en betere groei te realiseren dan anderen''. We zullen niet als eerste schieten, maar als er op ons geschoten wordt slaan we terug, zo leek Swartjes te bedoelen. Een uitgesproken stellingname, zeker in vergelijking met de woorden van C. Smaling, bestuursvoorzitter van grote concurrent PCM Uitgevers (onder meer de Volkskrant, NRC Handelsblad en Het Parool), die vorige week niets wilde loslaten over de strategie in geval van nood.

Nederlandse uitgevers van dagbladen wachten in angstige spanning af wat minister Wijers (Economische Zaken) en staatssecretaris Nuis (Media) zullen besluiten over de toekomst van het krantenkartel. Al sinds jaar en dag maken dagbladuitgevers onderling afspraken over de jaarlijkse verhoging van abonnementsprijzen en advertentietarieven. In de woorden van Van Aken: ,,Uitgevers houden elkaar de hand vast, en dat gaat goed zolang het goed gaat.'' Concurrentie op prijzen wordt welbewust vermeden. De voortekenen voor de uitgevers zijn echter ongunstig: Wijers is een verklaard tegenstander van kartels en het is de grote vraag of Nuis, die moet waken over pluriformiteit in de media, binnen het kabinet sterk genoeg staat de minister om te weerstaan. Daarbij komt dat Wijers inmiddels een advies heeft van de commissie Economische Mededinging die stelt dat de dagbladen geen uitzondering mogen vormen op de rest van het economische leven waar kartels verboden zijn.

Op het eerste gezicht lijkt De Telegraaf met verreweg het grootste dagblad van Nederland (oplage 760.000) zo stevig gefinancierd dat ze het eenvoudigst een prijzenslag aankan. De uitgeverij heeft op een omzet van 1,3 miljard gulden een eigen vermogen van 767,5 miljoen gulden terwijl er nauwelijks schulden op de balans staan. Voor PCM, dat zich voor de overname van de Dagbladunie eind 1995 diep in de schulden heeft moeten steken, ligt dat anders. Ook de positie van de meeste regionale krantenuitgevers is minder florissant.

Toch kampt De Telegraaf de laatste tijd met nogal wat tegenslag. De netto winst is afgelopen jaar gedaald met 16,5 procent tot een kleine 85 miljoen gulden, met name als gevolg van experimenten buiten het krantenvak: aanloopverliezen op het 30-procentsbelang in SBS6, verliezen op Internet-provider Planet Internet en de ondergang van het kortstondige Sport7.

Gisteren moest Van Aken melden dat de resultaten na vier vierwekelijkse perioden in 1997 ,,een fractionele achterstand ten opzichte van 1996 vertonen''. Vorig jaar nog won de dagbladadvertentie terrein op de televisiespot, maar volgens de bestuursvoorzitter trekken de advertenties op televisie nu weer aan en ondervinden de dagbladen daarvan de gevolgen. Het advertentievolume van De Telegraaf nam in de eerste maanden van 1997 met één procent toe, in geheel 1996 bedroeg die stijging 4,8 procent. Van Aken verwacht niettemin voor het lopende jaar een hogere winst dan in 1996.

Onder aandeelhouders was gisteren weinig onrust te merken over de resultaatontwikkeling. Voorzitter A.J. van Puijenbroek, president-commissaris van De Telegraaf en telg uit een van de naoorlogse aandeelhoudersfamilies, merkte op dat de vorige omvangrijke strop die hij had meegemaakt 15 jaar geleden was voorgevallen. Nu Sport7 failliet was gegaan, sprak Van Puijenbroek de hoop uit dat uitglijers zich in die frequentie zouden blijven voordoen.

Van Aken stelde zijn gehoor gerust door te zeggen dat het aanloopverlies van SBS6 dit jaar aanzienlijk lager zal zijn dan vorig jaar. Hij verwacht in 1998 het break-even punt te bereiken, of vlak daaronder te belanden. Dan kan het nog drie jaar duren voor het aanloopverlies is terugverdiend: ,,Niet is zeker of deze vuistregel ook opgaat voor de start van een commercieel televisiestation. Het lijkt er overigens wel op.''

Wat haar activiteiten op Internet betreft houdt De Telegraaf nog een slag om de arm. Van het belang van 37 procent in de Internet-provider Planet Internet is ,,om praktische redenen'' afstand gedaan, zodat een fusie met branche-genoot World Acces mogelijk werd. De uitgever heeft nu een optie op een belang in de gefuseerde onderneming, maar beraadt zich nog op de vraag of ze dat recht zal uitoefenen. Volgens Swartjes kan het als uitgever verstandig zijn in deze sector actief te blijven omdat providers buiten het toegang verschaffen tot het wereldwijde netwerk ook steeds meer aan inhoud doen. Toch zal de nadruk voor de Telegraaf de komende jaren liggen bij de ontwikkelen van De Telegraaf-i, de eigen website van het dagblad. Pijnlijk werd de aandeelhoudersvergadering gisteren even toen een van de aanwezigen - in de rondvraag - het verhaal vertelde van een dagbladagent die er na zestien jaar trouwe dienst uitgewerkt zou zijn. Swartjes kende de zaak, maar wilde daar in het openbaar niet op ingaan. Even tevoren had een vertegenwoordiger van de Stichting Schreeuwend Leven bezwaar gemaakt tegen de pagina's met 06-sekslijnen die dagelijks in het ochtendblad verschijnen. Van Aken zei dat de krant een afspiegeling van de maatschappij wil zijn, dat 06-lijnen daarbij horen en nauwelijks meer onderwerp van discussie vormen. De pagina's hebben geen prominente plaats, foto's zijn taboe. Bovendien ,,controleren we de teksten, controleren we de telefoonnummers, schrappen we soms delen en weigeren andere.'' En als wij er mee zouden stoppen, vervolgde Van Aken, zoeken de adverteerders andere media ,,en dan gebeurt het niet zo zorgvuldig als wij dat doen''.