NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

ONGEVEER 25 MILJOEN mensen zijn besmet met HIV , het virus dat aids veroorzaakt. Zij zijn nog niet allemaal ziek, maar zullen het waarschijnlijk wel worden en verreweg de meesten zullen aan de ziekte overlijden. Dit ondanks de vorige week gepubliceerde, hoopvolle berichten over een nieuwe aidstherapie die voor het eerst uitzicht op genezing brengt. Ondanks de bekendgemaakte nieuwe tripletherapie hadden de conclusies van drie groepen onderzoekers uit Amerikaanse, Britse, Finse en Nederlandse laboratoria een hoog speculatief gehalte.

Speculatief omdat nog geen patiënt de middelen lang genoeg slikt om van genezing te kunnen spreken, omdat voorspellingen op wiskundige modellen zijn gebaseerd en omdat men niet weet of erfelijk materiaal van het virus zich toch niet op onvermoede plaatsen in het lichaam kan verbergen, om na jaren weer actief te worden. De mens kan sommige virussen snel opruimen, maar er zijn er ook die onuitroeibaar zijn en zich na een infectie altijd in het lichaam schuil houden. De blaarlippen die na de eerste dagen zonneschijn weer verschijnen zijn het levende bewijs van een zich schuil houdend herpesvirus. Een commentator in het wetenschappelijk tijdschrift Nature onderbouwde zijn kritiek met een microbiologengrapje: Wat is het verschil tussen echte liefde en een herpesinfectie? Herpes is voor altijd.

HET HIV-VIRUS hoort waarschijnlijk tot de virussen die zich blijvend vestigen. Er zijn in ieder geval slechts sporadisch mensen geweest die seropositief waren en het bij een nieuwe test niet meer waren. Bij aids ondermijnt het HIV- virus langzaam maar zeker het afweersysteem, doordat het virus groeit in witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen bij de verdediging tegen virussen, bacteriën, schimmels en parasieten. Behalve in die witte bloedcellen nestelt het virus zich in de lymfeklieren en in de hersenen. Alle virushaarden buiten de bloedbaan zijn op de lange termijn hardnekkiger dan het virus in de bloedcellen, want bloedcellen worden na een levensduur van enkele weken door het lichaam vervangen. Niet alles aan het vorige week bekend geworden nieuws is speculatief. Zeker is dat de onderzoekers hebben aangetoond dat na inzet van een goede combinatie van drie geneesmiddelen die de groei van het virus remmen, het virus zo'n klap krijgt dat het niet meer in afweercellen in het bloed kan worden aangetoond. Meer dan 99,9 procent van het virus is na zes maanden geneesmiddelen slikken uit de lymfeklieren verdwenen. Minder zeker is of het virus dat nog in witte bloedcellen aanwezig is in staat is om weer een infectie te veroorzaken. En het wiskundige model dat uiteindelijk het effect na jaren simuleert laat zien dat na twee tot drie jaar therapie het virus misschien verdwenen zal zijn.

WAT BETEKENT dat voor een aidspatiënt die toegang heeft tot de nieuwe therapie? Wellicht kan het strenge dagelijkse slikregime van 20 tot 30 pillen en capsules na drie of vier jaar worden verzacht tot een levenslang vol te houden onderhoudstherapie met minder agressieve medicatie. Dat zal in elk geval al een verademing zijn, want de behandeling is zo zwaar dat zelfs in de officiële onderzoeken met goede begeleiding en patiëntselectie een kwart van de patiënten er mee ophoudt wegens last en bijwerkingen. Dat is een keus voor een zekere dood.

Maar hoeveel aidspatiënten zullen ooit voor die keus worden gesteld? Aids begon in 1981 in de Verenigde Staten als een ziekte onder jonge homoseksuele mannen, maar inmiddels zijn vooral arme heteroseksuelen in onderontwikkelde landen het slachtoffer. De eerste generaties aidspatiënten waren zelfbewust, invloedrijk en eisten met kennis van zaken geld en ruimte voor onderzoek naar genezing. Ze ontketenden een revolutie in de virologie en versnelden de toepassing van nieuwe geneesmiddelen. De buitensporige aandacht - in vergelijking met vaker voorkomende en even dodelijke ziekten - voor aids in de media, van de politiek en van de wetenschap heeft echter niet kunnen voorkomen dat vorig jaar een recordaantal van drie miljoen mensen met HIV besmet is geraakt. De meeste geïnfecteerden wonen in Afrika, Azië en Zuid-Amerika. In Afrika ten zuiden van de Sahara is bijna 6 procent van de bevolking HIV- seropositief. Meer dan de helft van de besmetten is vrouw. Vooral in Azië groeit het aantal geïnfecteerden sterk, hier en daar explosief. In Bombay is binnen een paar jaar tijd de helft van de prostituees besmet geraakt. Van de vrouwen die voor een bevalling in een kraamkliniek komen is 2,5 procent besmet, van de mensen die zich met een geslachtsziekte melden 36 procent.

VEEL VAN DE nieuwe slachtoffers zijn (in de neutrale woorden van de rapporten van de Verenigde Naties) sex workers. Aids is vaak het gevolg van economische afhankelijkheid van de prostitutie. In veel landen ontkennen de overheden het probleem, om redenen van fatsoen of geloof. Condooms zijn vaak niet of moeilijk te verkrijgen en voorlichting over veilig vrijen blijft achterwege. Behandeling met de nieuwste medicijnen, die tienduizenden guldens per jaar kosten, is onbereikbaar voor mensen in landen waar per hoofd van de bevolking jaarlijks soms minder dan duizend, maar meestal minder dan honderd gulden per jaar voor gezondheidszorg beschikbaar is. Deze wrange gegevens verbleken de glans van de hoopvolle resultaten van het Westerse aidsonderzoek.