NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur HANS BEEREKAMP
CANNES, 15 MEI. Pas in de tweede helft van het 50ste Festival International du Film komen de films tevoorschijn waar men niet snel over uitgepraat zal raken, in Cannes noch het komende bioscoopjaar overal elders. Zowel Funny Games van de Oostenrijkse regisseur Michael Haneke als The Sweet Hereafter van de Armeense Canadees Atom Egoyan zijn grote films, die per definitie controverse oproepen en fervente voor- en tegenstanders creëren. Beide films zijn loodzwaar en laten het verschrikkelijkste zien dat een mens kan overkomen: de dood van zijn kind.

In zijn zesde film bewerkte Egoyan voor het eerst een roman, The Sweet Hereafter van de Amerikaanse schrijver Russell Banks. Desalniettemin blijft de regisseur de meeste van zijn oude thema's trouw, zoals het zoeken naar spiritualiteit, het belang van familierelaties en een obsessieve behoefte aan (tele)communicatie. De hoofdpersoon in de film, een advocaat gespeeld door Ian Holm, wordt voortdurend op zijn mobiele telefoon gebeld door zijn volwassen, aan drugs verslaafde dochter. Het besef haar desondanks niet meer te kunnen bereiken maakt de man des te fanatieker in zijn pogingen om de bewoners van een ondergesneeuwde dorp, die allen een of meer kinderen hebben verloren bij een ongeluk met de schoolbus, te pressen tot het voeren van processen tegen de verantwoordelijken, de fabrikant van de bus en de wegbeheerder. De mogelijkheid dat er geen verantwoordelijke is, dat het noodlot domweg toegeslagen heeft, komt ondanks zijn humane natuur in het advocatenvocabulaire niet voor.

Egoyan lijkt een vervolg te hebben gemaakt op The Adjuster, zijn eerdere film over een verzekeringstaxateur, maar belandt in feite eerder in het universum van wijlen Krzysztof Kieslowski, ook geobsedeerd door het lot en de onwil van moderne, rationalistische mensen om dat te accepteren. De in breedbeeld gedraaide film is van een grote lyrische kracht en schoonheid. De vorm is ingenieus, met het door elkaar monteren van veel verschillende tijdsniveaus, zonder dat de helderheid van de vertelling daaronder lijdt. Zoals vorig jaar in Cannes Breaking the Waves biedt The Sweet Hereafter balsem voor de cynische geest, mits die bereid is zich te laten onderdompelen in een meeslepend sprookje over zin en onzin van het bestaan.

Michael Haneke maakt het zijn publiek nog moeilijker. Schetste hij in zijn voorgaande drie films een hermetisch en benauwend beeld van de in ongerijmd klinisch geweld resulterende kilte van de moderne samenleving, Funny Games gaat over de representatie van geweld in films. De vorm is simpel, bijna documentair. Twee indringers in het vakantiehuis van een Oostenrijks gezin maken langzaam duidelijk dat hun terreur maar een doel heeft: het traag en successievelijk doden van hun gijzelaars. De omwille van de sportiviteit geboden kans tot ontsnapping weten de slachtoffers niet te benutten. Als een gijzelaar aan de beulen, melkmuilen in de trant van het beruchte moordenaarsduo Leopold en Loeb, vraagt waarom ze hen niet meteen vermoorden, antwoordt een van hen, in de camera kijkend, dat je de entertainmentfactor niet uit het oog mag verliezen, evenmin als de vereiste lengte van een speelfilm. Ook citaten uit bijvoorbeeld Kubricks The Shining en Polanski's Het mes in het water wijzen op spelletjes met de verwachtingen van de filmkijker. Die is bijna teleurgesteld dat er niet meer werk gemaakt wordt van de moorden. Haneke laat er een zelfs buiten beeld uitvoeren, terwijl de andere sadist in de keuken een broodje klaarmaakt. De film tart de tolerantie van de kijker en roept vragen op over de manier waarop geweld doorgaans in thrillers gecelebreerd wordt. Funny Games is een knap, bijna Brechtiaans leerstuk, dat de kijker ook de kans geeft zich aan de logica van de film te onttrekken, wat bij Haneke's eerdere werk, zoals Benny's Video, veel moeilijker was.