NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HANS DEN HARTOG JAGER
AMSTERDAM, 15 MEI. Hoe stop je zo'n tweehonderd kunstwerken op iets meer dan honderdvijftig vierkante meter? Op Uitgelicht 2, de 'jongeren-tentoonstelling' op de Kunstrai hebben ze er een oplossing voor gevonden: bouw een houten patio met een omloop en stop die vervolgens zo vol als je maar kunt. Overal hangen, staan en liggen kunstwerken, en als toeschouwer blijk je zo al snel te wandelen over een foto van een met pleisters beplakte Pepé Smit. Er zijn ook kunstenaars die de situatie op een andere manier naar hun hand zetten: zo lijkt Marcel van Eeden zich met zijn verstilde tekeningen bijvoorbeeld bewust in een hoekje achter het hokje van een collega te hebben teruggetrokken.

Uitgelicht is de tweede aflevering van een tentoonstelling op de Kunstrai die is samengesteld door het Fonds voor beeldende kunsten. Dekunstenaars die in 1995 en '96 een startstipendium hebben ontvangen (35.000 gulden) kunnen hun werk daar presenteren, en daarvan maakten er maar liefst 129 gebruik: variërend van een 'gevestigde' kunstenaar als Merijn Bolink en 'aanstormers' al Gé-Karel van der Sterren, Gillion Grantsaan en Yvonne Dröge-Wendel, tot een groot aantal dat zelden heeft geëxposeerd. Ondanks de lichte chaos die dit met zich meebrengt is Uitgelicht een sympathieke tentoonstelling: de veelheid brengt een prettige pretentieloosheid met zich mee die goed past bij het werk. Of het overzicht representatief is voor het werk van de huidige generatie jongeren is daarbij overigens maar de vraag - film, video en installaties zijn minder prominent aanwezig dan op de meeste academiepresentaties van de afgelopen jaren.

De nadruk ligt op Uitgelicht licht op fotografie. Er blijkt onder academieverlaters opvallend veel gefotografeerd te worden, en veel van die foto's lijken nogal op elkaar. Zwart-wit heeft afgedaan - bijna iedereen fotografeert in kleur en de meesten lijken daarbij geïnspireerd door de semi-documentaire trend die je ook ziet in een televisiserie als Dertig minuten: beelden die een twijfel over hun eigen werkelijkheid oproepen. Bij sommigen is de herkomst duidelijk, zoals in de serie Zomer'96 van Klaas Zwijnenburg, waarin je dezelfde kale jongen op verschillende locaties hartstochtelijk ziet zoenen met verschillende meisjes, soms is het documentairder, zoals in het werk van Martine Stig, Jannie Smit of Dik Bouwhuis. Het gevolg is wel dat je op een gegeven moment niet meer weet wat je nog moet geloven: bij de serie zwart-wit-foto's bijvoorbeeld, die Alex Koelman maakte van mennonieten in New-Mexico kon ik aanvankelijk niet anders dan denken aan de foto's van Walker Evans voor Let us now praise famous men, maar dat ligt er zo dik bovenop dat je gaat twijfelen: zou Koelman die familie's ook al hebben geënsceneerd?

De schilderkunst op Uitgelicht is minder confronterend. Er wordt nog veel geschilderd, maar er zijn weinig schilders die er uitspringen. De tendens is droog geschilderd en semi-figuratief - het ideale voorbeeld voor de jonge schilders van dit moment lijkt een combinatie tussen Luc Tuymans en Rob Birza.

De opvallendste werken op Uitgelicht vallen dan ook buiten zulke categorieën. Ram Katzir toont mooie, zeer geënsceneerde foto's van een paar jaar geleden en Arthur Elsenaar komt met een video die hij The Variety of Human Facial Expressions noemde. Je ziet het gezicht van de kunstenaar, beplakt met elektroden dat op de klank van een elektrische zoemtoon in allerlei grimassen vertrekken: een trillend stukje wangzak, de zijkant van zijn onderlip. Elsenaars experiment lijkt verdacht veel op dat van de negentiende-eeuwse fysionoom Duchenne, die de expressiemogelijkheden van het gezicht wilde onderzoeken om ze te toetsen aan klassieke kunstwerken. In zijn werk draait Elsenaar de zaak om: hij is zelf het kunstwerk geworden en doet dingen die je niet voor mogelijk zou houden. En hoe makkelijk dat als trucje misschien ook is: je blijft er wel naar kijken.