NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent KOERT LINDIJER
Alle betrokkenen bij de crisis in Zaïre proberen de media voor eigen doeleinden te gebruiken. Met de feiten neemt men het daarbij niet zo nauw.

KINSHASA, 15 MEI. De Franse diplomaat in de Zaïrese hoofdstad Kinshasa kijkt veelbetekenend naar het opschrijfboekje van de journalist, alsof hij zeggen wil: Schrijf eens op wat ik je zojuist verteld heb! ,,Er bevinden zich tien Amerikaanse militaire adviseurs in Kikwit aan de zijde van de rebellen'', had hij zojuist verkondigd. Te onwaarschijnlijk klonk zijn mededeling om er een aantekening van te maken. Immers, al maanden probeert de Franse diplomatie door middel van journalisten de rebellen van Laurent Kabila in een kwaad daglicht te stellen en de Amerikanen af te schilderen als de geheime steunpilaar achter de opstand in Zaïre van Kabila.

Ook de Amerikanen willen de media graag gebruiken. ,,President Mobutu vertrekt naar Gabon en gaat daarna in ballingschap en komt nooit meer terug naar Zaïre, aldus diplomatieke bronnen'', wist vorige week CNN 'exclusief' te melden. Als een van de heel weinige media werd CNN gevoed met informatie door leden van de delegatie van de Amerikaanse bemiddelaar Bill Richardson. De missie van Richardson naar Zaïre was om Mobutu te overreden vrijwillig op te stappen. Toen de president weigerde het Amerikaanse spel mee te spelen, lekte de delegatie van Richardson 'nieuws' naar CNN dat Mobutu in ballingschap zou gaan. In de hoop dat deze dit dan ook werkelijk zou doen.

Het diplomatieke touwtrekken op en rond de Zuidafrikaanse ijsbreker de Outeniqua maakt het onderhandelingsproces tot een soapopera. Komt hij niet, komt hij wel? Gaat Mobutu door middel van een hijskraan aan boord en wordt de helikopter met Kabila misschien neergeschoten? Diplomaten van de Verenigde Naties en Zuid-Afrika hunkeren naar een succes. De eerste bijeenkomst anderhalve week geleden op de boot werd een falikante mislukking, ondanks eerder door Zuidafrikanen verstrekte 'vertrouwelijke' informatie aan journalisten dat Mobutu bereid was de macht over te dragen. De gezichten op de persconferentie na de top op de Outeniqua spraken boekdelen: een gekrenkte Mandela, een zieke Mobutu en een zelfverzekerd glunderende Kabila. Vlak vóór de persconferentie vertelde een VN-functionaris echter nog aan journalisten dat Kabila een staakt-het-vuren had afgekondigd en Mobutu bereid was af te treden. In de dagen daarop hadden vermoedelijk de hevigste gevechten tot nu toe van deze oorlog plaats. ,,Kabila houdt zich aan het afgesproken staak-het-vuren'', bleven Zuidafrikaanse diplomaten aan journalisten verkondigen. Na aanvankelijke successen van het regeringsleger kregen de strijdkrachten van Mobutu enkele stevige nederlagen te verduren. De Zaïrese minister van Informatie riep de journalisten in Kinshasa bij zich om heroïsche overwinningen op de rebellen te melden.

De opstandelingen van Kabila weten ook hoe de pers te misleiden. Ze melden overwinningen die op pure fantasie gebaseerd zijn. Dinsdagavond bijvoorbeeld verkondigde het radiostation van de rebellen dat Kinshasa was gevallen: het Franse persbureau AFP nam dit over. De correspondent van de Britse krant The Daily Telegraph vernam gisterochtend dat zijn bureauredacteur in Londen zonder hem te consulteren het door de correspondent eerder doorgegeven bericht had aangevuld met de zin: Kinshasa ingenomen door de rebellen.

Na het echec van de door Zuid-Afrika en Amerika georkestreerde eerste bijeenkomst op de Outeniqua, was het de beurt aan de Franse diplomatie. Francofone Afrikaanse staatshoofden kwamen in Libreville bijeen om te overleggen met Mobutu. Franse diplomaten zeiden niets te maken te hebben met deze bijeenkomst, hun Amerikaanse collega's verklaarden aan journalisten dat Frankrijk de drijvende kracht was achter de top in Libreville.

De Frans-Amerikaanse rivaliteit in Afrika wordt met de oorlog in Zaïre duidelijker dan ooit zichtbaar. Onmiddellijk na Richardsons bezoek aan Mobutu in Kinshasa ruim twee weken geleden stond de Franse ambassadeur bij de president op de stoep. Franse diplomaten omschrijven Kabila als een nieuwe Pol Pot en Mobutu als een trotse man waar hun onbeholpen Amerikaanse collega's niet mee om kunnen gaan. ,,Je moet Mobutu behandelen als een vrouw, aardig zijn en een bloemetje geven, dan bereik je iets. De Amerikanen begrijpen niets van Afrika'', aldus een Franse diplomaat.

Voor Frankrijk, Amerika, Zuid-Afrika en voor Afrika als geheel staat er veel op het spel bij deze oorlog in Zaïre. Sinds vele jaren heeft Afrika niet zo'n internationaal belangrijke ontwikkeling doorgemaakt. Mobutu, de laatste vertegenwoordiger van Afrika's oude en corrupte politieke klasse gaat heen. Een tijdperk komt met hem ten einde. De strijd in Zaïre legt het bankroet van Frankrijks Afrika-politiek bloot. Amerika zoekt tastend naar een nieuwe Afrika-politiek voor Washington en het jonge Zuidafrikaanse regime probeert zijn plaats te vinden op het continent. Het spel wordt hoog gespeeld en met de feiten wordt het daarom niet zo nauw genomen.