NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

VPRO en Welingelichte kringen weten conflict niet bij te leggen Journalistenforum verdwijnt

Door onze redacteur RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
AMSTERDAM, 25 JAN. Een treurig ogend groepje heren zit achter microfoons in een hoekje van de Amsterdamse sociëteit Arti et amicitiae. Op de achtergrond hoort men biljartballen klotsen en sociëteitsleden klagen over die radiojongens die - al sinds 1974 - wekelijks voor het VPRO-radioprogramma Welingelichte kringen de beslotenheid van de sociëteit binnendringen. Over een paar weken krijgen die mopperaars hun zin. Twee weken lang is, hangende het conflict tussen de medewerkers aan het programma en de VPRO-leiding, Welingelichte kringen niet in de lucht geweest. Het programma werd vervangen door uitzending vanuit de vaste radiostudio aan de Amstel, een paar honderd meter verderop.

De VPRO-leiding had gewild dat de Kringen naar die lokatie zouden verhuizen - de omroep moet bezuinigen en het onderhouden en het bedienen van een zogeheten 'muzieklijn' naar Arti et amicitiae voor slechts één programma per week is een kostbare zaak. De medewerkers aan het programma hebben nog alternatieve bezuinigingen voorgesteld: de man honderd gulden minder honorarium en hun drankjes in de sociëteit zelf betalen. Maar de VPRO bleef vasthouden aan de eis tot verhuizen. Joop van Thijn, hoofdredacteur van Vrij Nederland en meestal voorzitter van de Kringen, is er niet in geslaagd met VPRO-radiodirecteur A.J. Heerma van Voss het conflict bij te leggen. Dat de Welingelichte kringen vanmiddag terug zijn op hun stek is derhalve een Pyrrhusoverwinning: dat mag nog 23 keer, dan wordt het programma definitief beëindigd.

Het is de heren vanmiddag droef te moede. Piet Grijs (alias H. Brandt Corstius), die het programma meestal met een geheel uit het hoofd gesproken 'column' opent, is in het geheel niet komen opdagen. Min of meer plichtmatig ondervragen de vaste medewerkers, de journalisten H.J.A. Hofland en H. van Wijnen, achtereenvolgens een VVD- en een CDA-politicus. Ook twee vaste incidentele medewerkers, de journalist R. Ferdinandusse en de schrijver C. Nooteboom, doen een sombere duit in het zakje. J. van Tijn kapt af, als de CDA-gast tijdens de uitzending het gesprek op de toekomst van Welingelichte kringen wil brengen.

Welingelichte kringen bestaat sinds 1974. Aanvankelijk was het een uitzending waarin journalisten, naar de maatstaven van die tijd van progressieve snit, hun maatgevend oordeel over belangrijke vraagstukken gaven. Na enkele jaren nam het programma zijn huidige vorm aan: een groepsgesprek waarvoor één of meer politici of deskundigen worden uitgenodigd. Tussen de andere programma's op de nieuwszender Radio 1, valt het programma op door het feit dat er ruim de tijd wordt genomen voor onderwerpen die niet tot de actuele waan van de dag behoren.

Een ander opvallend gegeven is dat de kring der medewerkers sinds de jaren zeventig goeddeels dezelfde is gebleven. Er zijn wel medewerkers vertrokken (W.

Gortzak, J. Jansen van Galen) of overleden (A. Constandse), maar jongeren zijn niet tot het vaste gezelschap toegelaten.

,,Ach, al die jaren is de gang naar Welingelichte kringen iets tussendoor geweest, meestal wist je de volgende dag al niet meer waarover je het had gehad'', zegt H. van Wijnen na afloop, als borrel en bitterballen zijn aangerukt. ,,Omdat het zoveel jaren heeft geduurd, wordt nu over het einde van een instituut gesproken. Maar je moet niet overdrijven'', zegt hij ferm. Van Tijn noemt het einde van Welingelichte kringen echter ronduit 'vreselijk' en meent dat de verantwoordelijkheid voor het einde van dit cultuurgoed geheel en al ligt bij de VPRO, omdat die het geld er niet meer voor over heeft.

Ook H.J.A. Hofland kijkt treurig: ,,Je kwam bij de Kringen mensen tegen die je elders nooit zou spreken, professor I.A. Diepenhorst om maar eens iemand te noemen. We hadden met de vaste ploeg afgesproken dat als een van ons zou overlijden, hij het programma in het graf zou meenemen en het definitief zou zijn afgelopen''. Zover lijkt het dus niet meer te zullen komen.

NOB-technicus Lujo van Gestel, eveneens sinds het begin bij het programma betrokken, is er zich naar eigen zeggen pijnlijk van bewust, dat zijn aanwezigheid mede de VPRO de verhuizingsplannen ingaf. ,,Ach het oude radiovak gaat verloren, en de omroepen winnen nu eenmaal geen leden met radio. Ik vind nog dat de VPRO heel lang netjes is gebleven''.