Dossier Referendum

Nieuws

Voorgeschiedenis
en de belangrijkste punten

Achtergrond

Tijdsbalk

Belangrijkste punten

• Burgers moeten, na publicatie van een aangenomen wetsvoorstel, drie weken de tijd krijgen om een 'inleidend verzoek' in te dienen tot het houden van een volksstemming.
• Een inleidend verzoek moet worden bekrachtigd met de handtekeningen van 40.000 kiesgerechtigden. Lukt dit, dan begint de tweede fase van de procedure, waarin binnen zes weken de handtekeningen van 600.000 kiezers moeten worden verzameld. Vervolgens kan eventueel de datum voor het referendum worden bepaald.
• Verwerping van een wetsvoorstel kan worden bereikt met een gewone meerderheid van stemmen, mits deze meerderheid bestaat uit minimaal 30 procent van de kiesgerechtigden. Dit zou in de praktijk betekenen dat uiteindelijk ruim circa 3,5 miljoen kiezers tegen een wetsvoorstel moeten stemmen.
• De precieze werking van het correctief referendum moet overigens nog worden bekrachtigd in uitvoeringswetgeving. Datzelfde geldt voor de werking van het referendum in provincies en gemeenten.
• Een aantal onderwerpen kan niet worden onderworpen aan een correctief wetgevingsreferendum, waaronder het koninklijk huis, begrotingen en planologische kernbeslissingen (projecten voor woningbouw, infrastructuur, e.d.).

De Tweede Kamer ging in juni 1997 akkoord met het referendumvoorstel. Op verzoek van PvdA, D66, GroenLinks en SP komen internationale verdragen alsnog onder het referendum te vallen, zodat de kiezer zich kan uitspreken over verdragen als dat van Amsterdam.
In maart 1998 stemde de Eerste Kamer in met invoering van het correctief referendum: 40 senatoren stemmen voor, 27 tegen, onder wie vijf VVD'ers.
De Tweede Kamer steunde in februari 1999 het wetsvoorstel opnieuw, met een tweederde meerderheid die nodig is voor grondwetswijziging. De Tweede Kamer deed dat in nieuwe samenstelling. Sinds een grondwetswijziging in 1996 is een nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer niet meer nodig.
In maart 1999, kort na de verkiezingen voor Provinciale Staten, deed het kabinet het verzoek aan de Eerste Kamer het referendum-voorstel met voorrang te behandelen. Als gevolg van gewijzigde verhoudingen in de Staten zal ook de nieuw te kiezen Eerste Kamer op 25 mei van samenstelling veranderen. In deze nieuwe samenstelling zou het referendum in de senaat geen tweederde meerderheid meer halen.