Dossier Referendum

Nieuws

Voorgeschiedenis
en de belangrijkste punten

Achtergrond

Tijdsbalk

Door onze redacteur ROB SCHOOF
Eigenlijk zijn ze tegen, maar ze stemmen voor. De invoering van een correctief referendum is een prijs die de VVD moest betalen om het 'paarse kabinet' mogelijk te maken. Het Kamerlid Te Veldhuis wilde daar bij het debat in de Tweede Kamer niet omheen draaien. ,,Bij coalitievorming moet je nu eenmaal geven en nemen'', legde hij de Kamer uit.

Minister Dijkstal, ook lid van de VVD, heeft met het binnenlands bestuur en de staatkundige vernieuwing een boeiende portefeuille als het om de liberale 'prijzen voor paars' gaat. De laatste weken hield hij vurige pleidooien voor de stadsprovincie Rotterdam, hoewel het een publiek geheim is dat hij - met zijn partij - niet zo warm liep voor de bestuurlijke houtkap in de Rijnmond. Maar, geef de minister van Binnenlandse Zaken een standpunt en hij zal het verdedigen. Vol enthousiasme.

Het Kamerlid Scheltema vond Dijkstal wel erg eerlijk toen hij zei dat de leden van het kabinet bij hun aantreden ,,een regeerakkoord aantroffen'', dat nu eenmaal moest worden uitgevoerd. Ook CDA'er Mateman was het verschil tussen het VVD-verkiezingsprogramma en het kabinetsbeleid opgevallen. Hij vroeg zich talloze keren bij het debat over het referendum af hoe de VVD toch, in strijd met de liberale principes, vŽoŽor de volksraadpleging kon pleiten. En met hoeveel enthousiasme Dijkstal het kabinetsvoorstel eigenlijk stond te verdedigen.

,,Toen ik nog lid van de fractie was'', begon Dijkstal, ,,was een van mijn eerste teleurstellingen dat je op de partijbijeenkomst waar het verkiezingsprogramma wordt gemaakt, 'ja' of 'nee' moet zeggen tegen alles wat er ligt.'' Niet alle onderdelen vond Dijkstal even goed, ,,maar toch kies je er op een gegeven moment voor. Dat neem je dan als bagage mee naar de Kamer en vanaf dat moment verdedig je het met alle kracht die in je is.''

Er is een analogie met kabinetten, zo ging de minister verder. ,,Een kabinet treedt aan en de leden ervan treffen een regeerakkoord aan dat punten bevat waarover zij vroeger dolenthousiast waren omdat ze ook in hun eigen verkiezingsprogramma's staan, maar het bevat natuurlijk ook zaken waarover zij niet enthousiast waren. Later, als er ooit een biografie of een autobiografie verschijnt, zal ik nog eens uitleggen dat het ene onderwerp mij misschien iets nader aan het hart lag dan het andere, maar voorlopig verdedig ik ze allemaal met veel enthousiasme.''

Wat er straks precies in zijn memoires komt, wil hij nog niet kwijt, maar de vice-premier laat hier en daar nog weleens iets in het openbaar doorschemeren. De politie is zo'n onderwerp. In zijn hart wil hij zo snel mogelijk van de Politiewet af en de politie omvormen tot provinciale korpsen. ,,U weet dat wij destijds in de Kamer tegen de Politiewet hebben gestemd'', antwoordde hij enkele maanden geleden na kritiek uit het parlement over het financišele beheer, de organisatie en het personeelsbeleid bij de korpsen. Maar de coalitie heeft afgesproken dat de politie na de laatste reorganisatie eerst tot rust moet komen voordat er kan worden gesproken over een nieuw bestel. Al staat het denken niet stil, Dijkstal zal er niet aan tornen. ,,Als je 'ja' zegt tegen het regeerakkoord, moet je dat als lid van het kabinet met alle overtuigingskracht die je hebt verdedigen en uitvoeren.''