Coalitiepartners botsen in debat over referendum

Door een onzer redacteuren
De Tweede-Kamerfracties van PvdA en D66 vinden dat coalitiepartner VVD de afspraken in het regeerakkoord ondermijnt in het debat over het referendum.

Gisteravond hield de VVD'er Te Veldhuis in de Kamer een pleidooi voor een drempel van 1,1 miljoen handtekeningen die moeten worden verzameld om een referendum te houden. Dat komt overeen met tien procent van de kiezers. Volgens Te Veldhuis is een drempel van 1,1 miljoen handtekeningen ,,ook nog weinig om een democratisch genomen besluit van regering en Tweede en Eerste Kamer te torpederen''. Bovendien wil hij dat de drempel wordt vastgelegd in de grondwet.

Te Veldhuis liet nog eens weten dat de VVD geen voorstander is van invoering van het referendum. De fractie acht zich wel gebonden aan het regeerakkoord. Daarin staat expliciet dat dit kabinet de invoering van een correctief wetgevingsreferendum en de vereiste wijziging van de grondwet zal voorbereiden. ,,Voor de VVD is het referendum dus een soort prijs voor paars'', aldus Te Veldhuis. ,,Bij coalitievorming moet je nu eenmaal geven en nemen.'' Voor PvdA en D66 is de drempel die de VVD wil opwerpen veel te hoog.

Volgens het Kamerlid Scheltema (D66) volgt de VVD een strategie waarbij ,,een referendum wel mag, als het maar nooit kan worden gehouden''. Zij voelt meer voor een drempel van 300.000 handtekeningen. Het kabinet denkt voorlopig aan 600.000. De PvdA'er Rehwinkel acht het ,,op dit moment ondenkbaar'' dat zijn fractie akkoord gaat met de wensen van de VVD.

Het correctief wetgevingsreferendum dat het kabinet wil invoeren houdt in dat burgers een door het parlement aangenomen wet kunnen terugdraaien. Een aantal onderwerpen, zoals het Koninklijk Huis, de ratificatie van internationale verdragen en de rijksbegroting, zouden van het referendum moeten worden uitgesloten. Het eerste referendum zal overigens niet voor 1999 kunnen worden gehouden. Of ook planologische kernbeslissingen (pkb's) - besluiten over grote infrastructurele projecten als de Betuwelijn of de uitbreiding van Schiphol - aan de bevolking kunnen worden voorgelegd is nog onderwerp van discussie binnen het kabinet. De VVD is daar geen voorstander van, onderstreepte Te Veldhuis gisteravond nog eens. De ,,zeer uitvoerige inspraak-, overleg- en bezwarenprocedures'' rond dergelijke besluiten zijn volgens hem ,,nu al ontzettend stroperig, langzaam en tijdrovend. Als daar ook nog eens een referendum achteraan komt, loopt de strooppot over'', aldus Te Veldhuis.

De fractie van het CDA is mordicus tegen invoering van het referendum. Volgens het Kamerlid Mateman kunnen politieke partijen in de toekomst nauwelijks nog regeerakkoorden meer sluiten als de burger wetgeving kan terugdraaien. Wel zei Mateman dat de oppositie het referendum zal gebruiken, mocht het zover komen. ,,Wij hadden in drie weken tijd 600.000 handtekeningen verzameld tegen de kabinetsplannen met de Ziektewet'', zei hij.

Die houding schoot Te Veldhuis, Rehwinkel en Scheltema in het verkeerde keelgat. ,,U bent voorstander van het referendum als het u uitkomt'', zei Rehwinkel. Voor Te Veldhuis was Matemans uitspraak reden om aan zijn geloofwaardigheid te twijfelen. ,,U wilt dit voor u zo verfoeilijke instrument, dat u zŽo neersabelt, toch gaan gebruiken.'' Mateman verweet de VVD dat de partij ,,slappe kniešen'' heeft. ,,Zeg er gewoon nee tegen, zoals de VVD altijd gedaan heeft.''