Dossier Referendum

Nieuws

Voorgeschiedenis
en de belangrijkste punten

Achtergrond

Tijdsbalk

Door een onzer redacteuren
DEN HAAG, 18 JAN. Het kabinet wil het politieke karakter van Eerste Kamer ingrijpend beperken, mede om botsingen als die tijdens de 'nacht van Wiegel' over het correctief referendum in mei 1999 te voorkomen. Uit voorstellen die minister Peper (Binnenlandse Zaken) vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, blijkt dat het kabinet de verkiezing van de Eerste-Kamerleden in twee fasen wil opsplitsen. De Provinciale Staten zouden om de drie of vier jaar beurtelings 37 of 38 nieuwe Eerst-Kamerleden moeten kiezen.

Een overweging hierbij is dat de Eerste Kamer, die sinds 1983 in zijn geheel voor vier jaar wordt gekozen, na nieuwe verkiezingen soms wordt gezien als een meer actuele electorale afspiegeling van de verhoudingen in het land dan de Tweede Kamer. Dit kan tot conflicten leiden tussen verschillende meerderheden in beide Kamers, waarvoor geen oplossingen zijn te vinden.

Voorts stelt Peper voor de Eerste Kamer te verplichten wetsvoorstellen, die door meer dan helft maar door minder dan tweederde van de senatoren zijn verworpen, terug te zenden naar de Tweede Kamer. Nu kan de Eerste Kamer een voorstel alleen aannemen of verwerpen. Bij verwerping dient vervolgens de hele langdurige wetgevingsprocedure opnieuw te worden doorlopen.

Wat er na het terugzenden van een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer moet gebeuren, laat Peper nog in het midden. Hij biedt drie opties. De Tweede Kamer zou zich zelf nog eens over een voorstel mogen buigen alvorens het, met voorbijgaan van de Eerste Kamer, in al dan niet aangepaste vorm voor bekrachtiging naar de koningin te sturen. Een andere mogelijkheid is dat de Tweede Kamer er nogmaals naar kijkt, waarna het opnieuw naar de Eerste Kamer gaat, die vervolgens 'ja' of 'nee' zegt. Een derde mogelijkheid is dat beide Kamers in een gezamenlijke zitting het wetsvoorstel afhandelen.

Uit de toon van Pepers brief blijkt dat hij niet veel opheeft met weerbarstig gedrag van de Eerste Kamer, zoals in de 'nacht van Wiegel'. Terloops vermeldt hij dat andere Europese landen, waaronder Denemarken en Zweden, bij nader inzien het 'hogerhuis' hebben afgeschaft en met één kamer volstaan. Ook Griekenland, Luxemburg, Portugal en Finland achten één kamer voldoende.

In de nacht van Wiegel viel het kabinet na een tegenstem van de VVD- senator, doordat D66 duidelijk had gemaakt de coalitie te zullen verlaten wanneer het correctief referendum in de Eerste Kamer zou sneuvelen. Na ruim twee weken werd de coalitie hersteld.