Rentsje de Gruyter
Vincent van Gogh is geboren in het Brabantse Zundert. Een klein museum tracht de herinnering aan zijn veertienjarig verblijf in dit dorp levend te houden.

Hommage aan Van Gogh van Aad Veldhoen. Foto Joyce van Belkom

WAAROM WEET NIEMAND dat Vincent van Gogh een Zundertenaar was? Jacoba Dictus geeft regelmatig rondleidingen voor toeristen in het Brabantse dorpje Zundert, waar Van Gogh in 1853 geboren werd. ,,Hij heeft er toch veertien jaar gewoond.'' Toegegeven, dan zijn ook de jaren meegeteld dat Vincent op een kostschool zat. Maar hoe dan ook, Zundert zou wel `wat groter mogen zijn' op zijn beroemde ex-bewoner, vindt mevrouw Dictus, die al 66 jaar in het dorp woont. Vorig jaar zag ze op televisie dat de presentator van de Honeymoonshow tegen een kandidaat zei dat de geboorteplaats van Vincent van Gogh Nuenen was. Dat stak.

Aan de verwarring wat Zundert met Van Gogh te maken heeft, moet maar eens een einde komen, vindt Kees Verdaasdonk, directeur van Cultureel Centrum Van Gogh te Zundert. Op het Van Gogh-plein staat een beeld van de bijna met zijn broer Theo versmolten Vincent. Het beeld van de Russische kunstenaar Ossip Zadkine – die spreekt van het dubbelwezen Van Gogh – staat vlak voor de Van Gogh-kerk waar de vader van de broers dominee is geweest. Verdaasdonk: ,,De laatste tijd zijn we druk bezig om Zundert op de culturele kaart van Nederland te zetten.'' In het centrum bevindt zich sinds viereneenhalf jaar een klein museum met een permanente expositie. Vroeger was er een apart museum, verderop in de straat, maar dat was niet rendabel. Vandaar dat het museum nu in één gebouw zit met het buurtcafé, de biljartruimte (waar het ziekenfonds wekelijks spreekuur houdt) en de VVV-post. De kamertjes boven het museum worden verhuurd aan organisaties zoals de computerclub en de Stichting Welzijn Ouderen. In de grote zaal heeft Verdaasdonk een cultureel programma op poten gezet, dat bewonderenswaardig uitgebreid is voor een dorp van twaalfduizend inwoners.

Het museum is een smalle kamer met uitkijk op het café. Hier hangt de enige Van Gogh die Zundert rijk is: een schets van twee boeren die Vincent op zijn veertiende tekende. Ook zijn er onder meer kopieën van tekeningen uit de Zundertse periode en parafernalia, zoals het dagboek van Vincents moeder. Door middel van gestencilde documenten en foto's wordt het leven van Vincent vergeleken met dat van een andere Zundertenaar, die op dezelfde dag geboren is. Aan lesmateriaal voor schoolklassen wordt nog gewerkt.

Een paar huizen verderop is de plek waar Vincent heeft gewoond. Het huis, de oude pastorie, is in 1903 afgebroken. Behalve een bescheiden plaquette herinnert niets aan de familie van Gogh. De eigenaar van het nieuwe huis heeft de ramen volgehangen met foto's van huizen waar TE KOOP op staat. Dat de gemeente het huis heeft verkocht en niet de kans heeft aangegrepen er een speciale Van Gogh-plek van te maken, stemt mevrouw Dictus treurig.

Veel is er niet, geeft Verdaasdonk toe, maar dat de Van Gogh-activiteiten in Zundert bescheiden zijn, ligt niet aan hem. Hij heeft genoeg plannen bedacht. ,,Het zou bijvoorbeeld zo moeten zijn dat als je Zundert binnenrijdt, je meteen ziet: hé, hier heeft van Gogh gewoond. Het plein voor het centrum moet Van Gogh gaan uitstralen.'' Het beeld Hommage aan van Gogh van Aad Veldhoen, dat op de VVV-balie staat, zou nogmaals moeten worden vervaardigd, maar dan op manshoogte. Rondom het beeld zou Verdaasdonk het plein willen vullen met zonnebloemen of echte Brabantse knot

wilgen. Het geld om dergelijke plannen te realiseren, ontbreekt echter. De gemeente geeft een jaarlijkse subsidie van 270.000 gulden, maar hoe rijk de inwoners van het boomkwekersdorp ook zijn, donaties voor het Van Gogh-plein zijn moeilijk los te peuteren. Daarom zoekt de directeur nu voorzichtig sponsors.

Soms gaan er weken voorbij zonder dat iemand het museum bezoekt, terwijl de andere activiteiten in het centrum wel tweeduizend mensen per week trekken. Naar het museum komen voornamelijk buitenlandse toeristen, verknochte Van Gogh-fans. De vraag is of Verdaasdonk het tij kan keren. Vorig jaar organiseerde hij een Van Gogh-dag voor alle levende afstammelingen van Vincent. Vierhonderd Van Goghs werden uitgenodigd voor een arrangement met rondleiding, theater en diner. ,,Maar ja, er kwam natuurlijk bijna niemand opdagen'', zegt hij. ,,Het was mooi geweest als tv-presentator Theo van Gogh gekomen was. Dat had wel voor wat publiciteit gezorgd.''

NRC Webpagina's
24 JUNI 1999