NIEUWS
TEGENSPRAAK
SUPPLEMENT
DOSSIERS
ARCHIEF
ADVERTENTIES
SERVICE
|
NIEUWS
TEGENSPRAAK
SUPPLEMENT
DOSSIERS
ARCHIEF
ADVERTENTIES
SERVICE
|
|
TENTOONSTELLING
Het lag zo voor de hand, en toch is het nooit eerder gedaan: de levensloop van Jezus visualiseren aan de hand van schilderijen uit de Gouden Eeuw. Veertig bruikleengevers stonden aan de Kunsthal in Rotterdam ruim 120 kleine en zeer forse doeken en zo'n 150 etsen en gravures af voor de verbeelding van deze nieuwtestamentische ‘biografie'.
Aanvankelijk luidde de titel Jezus is jarig, vertelt Wim Pijbes, de nieuwe directeur van de Kunsthal. Katholieke betrokkenen konden zich daar wel in vinden, maar protestanten vonden deze benaming voor de Rotterdamse, verlate viering van het tweede millenium - en geen millenium zònder die verjaardag - net even iets te frivool. ,,Het wordt zeker geen ‘reli-show', maar een Jezus Christ Superstar in tentoonstellingsvorm'', aldus Pijbes. Consequent heeft de Kunsthal de kunstgeschiedenis ondergeschikt gemaakt aan de chronologie van de bijbelse evangeliën en deze verdeeld in de jeugd, het openbare leven en de lijdensweg van Christus. Verder zijn de 17de-eeuwse Vlaamse en Hollandse schilders gemoedelijk door elkaar gehutseld. Alsof er nooit een Beeldenstorm heeft gewoed, die het zuiden rekatholiseerde, het noorden multireligieuzer maakte en die bovendien de meeste kerken aan een kaal Saenredam-interieur hielp. Om de wonderen en tragedies uit Jezus' leven te illustreren was de Kunsthal aangewezen op de Buste van Christus van Rembrandt en op een kolkend Meer van Galilea van Ludolf Backhuyzen, maar net zo goed ook op kleinere, 17de-eeuwse meesters die een duister bestaan leiden in depots, woonkamers en parochies. Zo stond een Duitse particulier een Heilige Familie af van ‘de Friese Raphael', ofwel de predikant Gerard Wigmana uit Workum, wiens madonna met kind beslist niet op zijn Italiaans uit de verf kwam. De H. Odulphus Parochie in Assendelft leende de forse, nooit eerder tentoongestelde Bespotting van de Haarlemmer Jan Miense Molenaer uit, een soevereine Christus te midden van meppende ‘hooligans'. En van weer een andere particulier komt een theatraal tafereel van de onbekende Vlaming Lodewijk Finson: Jezus met waarschuwende vinger naar van een flamboyant geklede vrouw, die voor haar overspel gestenigd moest worden, vond het volk. Maar hij vergaf haar met de nog steeds leerzame zinsnede: ‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.' Hoewel genrestukjes en landschappen in de noordelijke Nederlanden populairder waren dan de duurdere, religieuze doeken die in Hollandse huiskamers het gezin tot een deugdzaam leven maanden, kostte het de organisatoren weinig moeite een aanbidding der herders of een kruisiging op de kop te tikken. Maar voor De wonderbaarlijke genezing van een lamme en De wonderbaarlijke vermenigvuldiging van brood en vis moest worden uitgeweken naar Poznan en Trier. De National Gallery of Ireland in Dublin stond Jan Steens visie op De Bruiloft Kana af, een feest onder lover en gewelven, waar je maar al te graag bij had willen zijn. In tegenstelling tot de vele duizenden Italiaanse pendanten, met madonna's als droevige prinsessen, met het vorstelijke, ‘bellissimo' kindje Jezus en met dramatisch geënsceneerde grafleggingen en hemelvaarten, liet menig Hollandse schilder Jezus deel uitmaken van de familie Modaal om de hoek. Willem van Mieris portretteerde de vierjarige zoon Gods zelfs als het hulpje van pa, net zo druk in de weer met een hamer en een plankje. Deze huiselijke visie - handig woonkamerformaat, lossere toets - zou lange tijd de academisch gepolijste en ‘verheven' doeken van de Hollandse classicisten volstrekt overschaduwen. Deze schilders laafden zich niet aan ‘het vlakke land', maar liever aan de klassieke Oudheid en Renaissance, aan Italië dus, waar de arcadische heuvels zich net zo gaaf plooiden als de gewaden van zijn bijbelse bewoners. Ook zij zijn straks te zien. Dolgraag had de Kunsthal nog een metershoge, opgestane Christus laten zien, een doek van Gasper de Crayer dat nooit wordt geëxposeerd. Helaas, het Amsterdams Historisch Museum weigerde. Een bruikleenstop moet tijd en mensen sparen voor een automatiseringsproject. Als zich na tweeduizend christelijke jaren van moord en doodslag, van troost en verlossing, te zijner ere nog twee miljoen jonge mensen in Rome verzamelen, zoals half augustus, had Jezus Christus, als aardse Triomfator, deze tentoonstelling best mogen afsluiten. Dat automatiseren komt nu tóch niet meer op een dag aan. MARIANNE VERMEIJDEN Ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Jezus in de Gouden Eeuw' geeft de Kunsthal drie publicaties uit:
In Jezus was een vreemdeling geeft dominee Hans Visser van de Rotterdamse Pauluskerk zijn visie op het leven en werk van Christus. Hij doet dit aan de hand van de vele etsen van Rembrandt die op de tentoonstelling te zien zijn. Voor Visser is Jezus de man van het engagement; hij heeft mededogen met de zwakkeren in onze samenleving. Rembrandt had volgens de dominee eenzelfde visie op zijn schildersobject. Hans Visser, Jezus was een vreemdeling, uitgeverij Waanders, Zwolle, 24,50 gulden. 192 pagina's.
In deze catalogus worden alle bekende en onbekende taferelen uit het leven van Jezus op chronologische wijze bijeengebracht. Tientallen grote en kleine Hollandse en Vlaamse meesters zijn vertegenwoordigd, onder wie Rembrandt, Rubens, Lastman, Lievens, Bloemaert, Honthorst en Jordaens. De auteurs gaan in op verschillende kunsthistorische en religieuze aspecten van de voorstellingen. Jaco Rutgers, Xander van Eck, Wolfgang Manuak, Jezus in de Gouden Eeuw, uitgeverij Waanders, Zwolle, 49,50 gulden. 160 pagina's.
In de maanden voor zijn dood werkte cabaretier Toon Hermans aan een boek waarvan hij het eindresultaat niet meer heeft kunnen zien: Jezus is jarig. Aan de hand van zijn jeugdherinneringen portretteert de cabaretier een Jezus die velen van ons niet kennen: geen lijdende, overbelaste man, maar een onbezorgd kind en een eigenzinnige puber. De kindercatalogus vormt het achtste deel van een reeks kinderkunstboeken van de Kunsthal. Toon Hermans, Jezus is jarig, uitgeverij Waanders, Wolle, 24,50 gulden. 32 pagina's. Al deze boeken zijn vanaf 9 september verkrijgbaar in de boekhandel en, gedurende de tentoonstelling, in de Kunsthal.
|
NRC Webpagina's 31 augustus 2000 |
| Bovenkant pagina |
|
|
