|
|
Huidige en nieuw gekozen premier
 |
Over Shas lopen de emoties hoog op in Israel
TEL AVIV, 26 MEI. Het scheelde maar een haar of twee Israeliërs die
zich opwonden over de vraag of de sefardische, ultrareligieuze
Shaspartij in de nieuwe regering van de gekozen premier Ehud Barak moet
komen, vlogen elkaar aan. De bijna-botsing speelde zich af bij de tent
die de Organisatie voor een Grondwet in Israel op het Rabinplein in Tel
Aviv heeft opgezet. Daar tekenen Israeliërs bij honderden petities
om toetreding van Shas in de nieuwe regering te verhinderen. Per fax
worden ze meteen doorgezonden naar het hoofdkwartier van
kabinetsformateur Barak. "In het hele land hebben al 40.000 mensen hun
handtekening gezet onder dergelijke petities", zei een van de
organisatoren van de anti-Shas beweging. De oudere van de twee kemphanen
liep rood aan van woede toen zijn jongere opponent betoogde dat Shas,
toevluchtsoord voor joden uit de Arabische wereld, het zwarte schaap van
de Israelische politiek is, en van de zijde van de ashkenazische
(Europese) elite niets anders dan vernederingen en vervolging heeft te
verwachten. Hij wilde niets horen van de argumenten van de oudere man
dat uitsluiting van Shas uit de regeringscoalitie niets heeft te maken
met racisme, maar alles met de corrupte persoonlijkheid van Shasleider
Arye De'eri. Als het Hooggerechtshof diens hoger beroep afwijst, staat
de politieke leider van Shas vier jaar gevangenis te wachten. "Met zo'n
corrupte leider aan het hoofd van Shas kan Barak toch geen zaken doen",
zei de oudere man. "Wat!" schreeuwde de jongere man. "De'eri is
onschuldig. Hij is het slachtoffer van discriminatie. Wie van de
politici steelt er niet?"
De oudere man probeerde zijn opponent uit te leggen dat Shas zich ook
als coalitiepartner diskwalificeert omdat de partij het woord van God
boven de wet plaatst. "We willen toch eindelijk een grondwet?", zei de
oudere man. "Wat heeft Shas in zo'n regeringscoalitie te zoeken?" Een
jonge vrouw liep haastig naar de stand voor de tent waar kan worden
getekend, en zette haar handtekening. "Ik ben zelf een zwarte
(Jemenitische)", zei ze. "Maar we hebben nu de kans van de Shas-
uitzuigers af te komen en terug te keren naar de hogere morele waarden
van onze democratie. Daarom teken ik." "Rak lo Shas'' (slechts
geen Shas) was de leus van het seculiere overwinningsfeest dat op het
Rabinplein na de overwinning van Barak op 17 mei werd gevierd. Een klein
eenmansvliegtuigje vliegt iedere dag met deze slogan aan de onderkant
van vleugels geschilderd over het Dan-Accadia-hotel in Herzliya, waar
Barak zijn formatiehoofdkwartier heeft opgeslagen. De anti-Shas emotie
is vooral in de voor principes staande linkse partijen heel sterk. Het
uitzonderlijke succes van Shas in de stembus - van 10 naar 17 zetels -
stelt Barak echter voor grote problemen. Dit temeer omdat hij voor de
verkiezingen de sefardische joden zijn verontschuldigingen aanbood voor
het onbegrip waarmee de joden uit Marokko en andere Arabische landen in
de jaren vijftig door de heersende ashkenazische elite werden ontvangen.
De sefardische joden werden vaak tot in het diepst van hun ziel
beledigd. Shas heeft deze emotie, die door het proces tegen De'eri en
door de anti-Shascampagne van verschillende kanten tijdens de
verkiezingen nog werd versterkt, uitgespeeld en in verbluffende
politieke winst omgezet. Ter financiering van haar uitgebreide netwerk
van scholen trappelt Shas van ongeduld om in de nieuwe regering zo dicht
mogelijk bij de schatkist te kunnen zitten. De'eri heeft formeel het
leiderschap van de partij al opgegeven en staat onder druk van rabbijn
Josef Ovadia, de geestelijk leider van Shas, alle touwtjes uit handen
te geven om toetreding mogelijk te maken. Maar zelfs dan nog is Shas
onaanvaardbaar voor de linkse partijen die zich als de natuurlijke
coalitiepartners van Barak beschouwen. Deze opstelling van links
versterkt de onderhandelingspositie van Likud. Want zonder Shas en Likud
kan Barak geen geen stabiele coalitie vormen die grote
vredesbeslissingen kan nemen. Jossi Sarid, de leider van de
Burgerrechtenpartij (10 zetels) leidt de principiële oppositie
tegen een coalitie met Shas. Kopstukken in de Arbeidspartij verwijten
hem dat hij daardoor Barak manoeuvreert in de richting van een coalitie
met Likud. Kan Sarid dat rijmen met zijn vredesobsessie? Begrijpt Sarid
dat daardoor de kansen van Likudminister Ariel Sharon in een
sleutelpositie in de regering Barak terug te keren aanzienlijk stijgen?
Weet Sarid dan niet dat Shas een belangrijke vredespartner kan zijn?
Sarid weet het, maar geeft evenals Josef Lapid, de felle anti-Shasleider
van de Shinuï-partij (6 zetels) geen krimp. Principe is principe.
Het doet er niet toe dat politici, schrijvers en publicisten ertegen
waarschuwen een kleine half miljoen Shaskiezers in de hoek van de
samenleving te drijven, temeer daar het gaat om joden uit de Arabische
wereld die voor vrede zijn te winnen.
In zijn eerste redevoeringen en interviews heeft Barak zich
gepresenteerd als een leider die premier "van allen" wil zijn en "wil
verzoenen". Dat is een duidelijke indicatie dat hij erop uit is een zo'n
breed mogelijke regering te vormen waarin plaats is voor Shas, Likud,
linkse en andere religieuze partijen. Meer een regering van nationale
verzoening dan van nationale eenheid, waarin zoveel partijen zitten dat
geen van hen afzonderlijk een regeringscrisis kan veroorzaken. Met zo'n
regering denkt Barak, met een Knesset zonder de verslagen premier
Benjamin Netanyahu en zonder De'eri, Israel op weg te zetten naar het
nieuwe Midden-Oosten waarvan zijn partijgenoot oud-premier Shimon Peres
al zo lang droomt.
| NRC Webpagina's
|
| Bovenkant pagina |
