Russische stem kan beslissen in Israel

De Russische stem kan maandag de doorslag geven in de verkiezingen om het premierschap van Israel. De socialist Barak en premier Netanyahu zijn gewikkeld in een nek-aan-nekrace.

Door onze correspondent SALOMON BOUMAN Zelfverzekerd staat Ehud Barak, de ambitieuze kandidaat voor het premierschap van de ‘Israel-Eén' (Arbeidspartij) in de schijnwerpers voor een propvolle zaal Russische immigranten in het gloednieuwe Congrescentrum in Haifa. Oud-strijders van het Rode leger, met trossen Sovjet-onderscheidingen aan hun revers, vechten om een stoel om de meest gedecoreerde Israelische oorlogsheld en ex-chefstaf van nabij te kunnen zien. ,,Als dertienjarige jongetje vocht ik in de bossen van Rusland al tegen de nazi's'', zegt een oud-strijder in het Jiddisch. ,,Ik steun soldaat Barak''.

Voor zijn bezoek aan de grote Russische gemeenschap in Haifa hebben de adviseurs van Barak 9 mei gekozen, de glorieuze verjaardag van de zege van de Sovjet-Unie op Hitler-Duitsland. Dat moet zijn emotionele entree zijn tot de harten van de Russische immigranten die volgens alle opiniepeilingen en de uitslag van de verkiezingen in 1996 veel harder kloppen voor Likud-leider premier Benjamin Netanyahu. Dat is ook te merken aan het lauwe applaus dat Barak begroet. Als hij na een rede in het Hebreeuws, die in het Russisch wordt vertaald, van een klein kwartier de zaal verlaat, gaan de handen van de meer dan 2.000 Russen wel krachtiger op elkaar. Maar een ovatie wordt het niet.

In dit crescendo van het applaus zit misschien wel de marge waarmee Barak op 17 mei of in de tweede ronde op 1 juni zijn geslepen tegenstander Netanyahu in het duel om het premierschap kan verslaan. Het elfde gebod in de Israelische politiek deze dagen is dat de ‘Russische stem' meer dan de ‘Arabische stem' zal uitmaken wie Israels volgende premier wordt. Opiniepeilers hebben Barak gezegd dat zijn campagne onder de Russen vruchten begint af te werpen. Dat inspireert Barak om zijn Russische gehoor met referenties aan het grote verleden van het Rode Leger en hun maarschalken warm te maken. ,,Met twee divisies heerste Hitler over een groot deel van dit deel van de wereld (Noord-Afrika)'', zegt hij. ,,Met 120 divisies kon hij de Sovjet-Unie en jullie moed niet aan''. Dan belooft hij als premier te zullen ijveren voor een veteranen-wet die de Russische oud-strijders die tegen het nazisme hebben gevochten en naar Israel zijn gekomen voordelen zal geven bij de gezondheidszorg en bij het toezeggen van woningen.

Uit de zaal stijgt het warmste applaus op als Barak zegt er als premier voor te zullen zorgen dat 9 mei, de datum van de Russische zege op het nazisme, in Israel officieel zal worden gevierd. Barak speelt ook de kaart uit van religieuze discriminatie waaraan Russische immigranten die volgens de rabbijnen niet zuiver op de graad jood zijn, in het joodse land bloot staan. Ultra-orthodoxe ministers van Binnenlandse Zaken en Godsdienst in de regering Netanyahu sluiten dogmatisch hun ogen en oren voor de menselijke drama's waarop Russische immigranten, na zeventig jaar opgelegde assimilatie door het Sovjetregime, in Israel vastlopen. ,,Ik nodigde tijdens Pesach (feest ter herinnering aan de uittocht uit Egypte) een Russische soldaat bij mij thuis uit. Deze soldaat is goed genoeg om in ons leger te dienen maar zijn moeder is door het ministerie van Binnenlandse Zaken het land uitgezet omdat ze geen jodin is'', zegt Barak. . Hij belooft de Russische immigranten dat zulke excessen zich niet meer onder zijn regering zullen voordoen.

In de felle schijnwerper staat de kleine Barak in zijn donkere slobberpak met das als een Israelische Napoleon voor de Russen. Hij laat niet na aan zijn militaire verleden te refereren en belooft dat Israel nooit naar de grenzen van 1967 zal terugkeren en Jeruzalem de onverdeelde hoofdstad van de joodse staat zal blijven.

De volgende dag zegt Barak een bezoek aan Moskou af. Hij wil in deze kritieke dagen voor 17 mei persoonlijke contacten met de Russische immigranten onderhouden. Dat is effectiever, zegt zijn staf, dan in het Russische en Israelische TV-nieuws te verschijnen tijdens een ontvangst op het Kremlin. Barak wil Netanyahu tot het laatste moment op het grote Russische stemmenveld - meer dan twintig procent van de stemgerechtigden - thuis laten zweten.

,,Heel veel Russen zijn voor Netanyahu'', zegt de 48-jarige Oleg in de havenstad Ashdod. Negen jaar geleden maakte hij uit Tasjkent aliya (immigratie). Hij zet in een snel gebaar zijn hand als een mes op zijn keel. ,,Barak is socialist'', legt hij uit. ,,Ik heb in de Sovjet-Unie onder het socialisme geleden. Daar willen ik en mijn vrienden niets meer van weten.'' Netanyahu wordt aan de koffietafel ook op handen gedragen omdat hij ,,op principes staat en niet bereid is Israels veiligheid voor vrede op het spel te zetten''.

De Russen in Ashdod geloven niet in vrede met de Palestijnen en Arabieren. Russische immigranten uit de zuidelijke Russische moslim-republieken zijn daar het sterkst van overtuigd. ,,Vrede tussen joden en moslims is onmogelijk'', zeggen ze. ,,We kennen ze toch. We hebben toch met ze geleefd.'' Ook hebben de immigranten uit het enorme uitgestrekte ex-Sovjet-imperium er grote moeite mee te begrijpen dat een Israelische leider bereid zou zijn voor vrede een territoriale prijs te betalen die hun nieuwe vaderland nog kleiner maakt dan het in hun ogen al is.

Baraks heldhaftige militaire verleden en ook de onder de Russische immigranten oplopende werkloosheid zijn wellicht de ingrediënten van een geslaagde overval op Netanyahu's Russische burcht. Een paar procenten verschuiving van rechts naar links kan beslissend zijn in de nek-aan-nekrace tussen hem en Netanyahu. In dit machtsspel kan Nathan Sharanski, de invloedrijke Russische minister in de regering-Netanyahu van de Russische immigrantenpartij de beslissende zet doen. Barak en Netanyahu dingen naar zijn hand. Voorlopig geeft hij nog geen krimp. Met genoegen laat hij de beloften van Netanyahu en Barak over zijn rol in de nieuwe regering na de verkiezingen over zich heen gaan. Van nature staat Sharanski dichter bij Netanyahu dan bij Barak. Zijn afwachtende, naar neutraliteit neigende houding kan een indicatie zijn dat deze schaker van klasse het spel overziet en nu al weet dat koning Netanyahu op punt van vallen staat.

NRC Webpagina's
14 MEI 1999