Blijft de vraag waarom de toen 32-jarige Solanas haar revolver richtte op de androgyne Warhol, en niet op een masculiener doelwit. Waarom niet op John Wayne? ,,Ik denk dat ze voor Warhol koos omdat hij de machtigste man was in haar leven. Ze dacht echt dat hij haar leven beheerste - wat hij in zekere zin ook deed, door haar paranoïa - en ze was ervan overtuigd dat hij een toneelstuk wilde stelen dat ze hem had laten lezen, wat niet zo was. Ik vind niet dat je Solanas kunt afdoen als een psychotica, maar op een bepaald moment ging ze kopje onder in de paranoïa - met de aanslag als gevolg.''

In Amerika, waar Warhol een culturele heilige is geworden, werd Harron bekritiseerd om haar portret van de kunstenaar, een vleermuisachtige voyeur omringd door ja-knikkers. Na lezing van Solanas' toneelstuk Up your ass merkt een van hen op: "Dit is te walgelijk. Zelfs voor ons.'

Harron: ,,Dat is komisch bedoeld. Ik wilde de scene rond Warhol niet aanvallen of kapittelen, al was het zeker een misogyne groep. Maar kennelijk wordt het hier wel zo begrepen. Wat ik wilde laten zien is de diepe kloof tussen hen en Solanas. De Warhol-kring was geobsedeerd door stijl, mode en trends. Ze wilden lol hebben èn succes. Ze geloofden in de Amerikaanse Droom. Solanas niet: zij was kwaad, ze wilde de wereld veranderen. Warhol vond haar vervelend. Wat ze ook was natuurlijk, het was niet iemand die je makkelijk om je heen kon verdragen. Dus werd ze verstoten.''

Wie I shot Andy Warhol heeft gezien, houdt er hopelijk een "gevoel van verlies' aan over, zei Harron eerder. ,,Het einde is zo treurig. Solanas' levensvisie was uiteindelijk nihilistisch denk ik. Vandaar dat ze het heeft over "anti-seks' die ze, na alle seks, wilde bereiken. Ze wilde ervan af. Bevrijd zijn van lichamelijke behoefte, van afhankelijkheid van anderen.'' Er zit een zwarte bodem onder haar fantasieën over een feministisch utopia, meent de regisseuse en aanstaande moeder. ,,Ze wilde dat alles ophield. Geen nieuwe generaties meer. Omdat de wereld een eenzame, troosteloze plek is.''

Valerie Solanas: SCUM manifesto. AK Press, San Francisco 1996, 60 blz. 13,35. Vertaling: TUIG. Manifest. (Ter Uitroeiing van het Inferieure Geslacht). Vertaald door Aad Janssen. Uitg. Ravijn, 43 blz. 7,50.

Mary Harron en Daniel Minahan: I shot Andy Warhol (screenplay). Grove Press, 1996. Bevat ook het SCUM manifest. 190 blz. 28,50

I shot Andy Warhol van Mary Harron is komende tijd nog te zien in bioscopen in het land.

Dit artikel is op 2 mei in het Cultureel Supplement van NRC Handelsblad verschenen.

>> LINKS