TUSSEN CROESUS
EN CALVIJN

Werken en geld verdienen is 'in' onder scholieren. Want wat moet je zonder een mobieltje? En een warm broodje beenham tussen de middag is lekkerder dan een zakje brood van huis.

Door Sheila Kamerman

Nashira Doornbosch (16) kent eigenlijk niemand van haar leeftijd die niet werkt. "We zullen wel moeten", zegt ze. "Je hebt geld nodig in het leven. Het vliegt er bij mij razendsnel doorheen. Ik koop kleding, veel cd's en allerlei 'dingetjes' die ik tegenkom in de stad en graag wil hebben." Nashira werkt voor 7 gulden per uur bij McDonald's en krijgt 15 gulden per week zakgeld. Daarnaast heeft ze nog een heel lucratief baantje: ze maakt vlechtjeskapsels. Met eindeloos geduld vlecht ze het haar van haar klanten in tientallen vlechtjes. Ze vraagt 200 gulden voor een ingevlochten hoofd waar ze een dag mee bezig is. "Ik ben veel goedkoper dan de kapper, maar net zo goed. Dus ik heb elke maand zeker twee klanten."

Elseline van der Wees (15) zit voor 6,67 gulden per uur op vrijdag en zaterdag achter de kassa bij de Vomar. Ze verdient daarmee zo'n 300 gulden per maand. Ze krijgt daarnaast elke maand 50 gulden zakgeld en de 300 gulden kinderbijslag die haar ouders per kwartaal krijgen zijn ook voor haar. Fatima Ramzan (16) heeft ongeveer eenzelfde bedrag per maand te besteden als ze het geld dat ze verdient met haar baantje bij C&A en de kledingboetiek French en haar zakgeld bij elkaar optelt.

Sjaak Dikkeboom (16) verdient zwart bij in een stomerij. Hij perst broeken en krijgt daarvoor 10 gulden per uur. Daarmee heeft hij maandelijks zo'n 500 gulden en hij krijgt van zijn ouders 250 gulden kleedgeld per kwartaal. De vier leerlingen van het Mendelcollege in Haarlem hebben flink wat geld te besteden. Ze krijgen een deel van hun ouders, maar verdienen het meeste zelf. Net zoals de meeste van hun leeftijdsgenoten. De helft van de scholieren heeft een baantje en verdient gemiddeld 275 gulden per maand, blijkt uit de Rapportage Jeugd 2000 van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Werken en geld verdienen is 'in' onder scholieren. Sonja Peters (14) en Kasper Overtoom (14), eveneens van het Mendel College, mogen pas werken als ze 15 jaar zijn en balen daar flink van. Sonja krijgt 65 gulden zakgeld per maand en iets extra's als ze de tuin veegt of stofzuigt. Kasper krijgt 70 per maand en verdient elke zaterdag 25 gulden bij door zijn oma te helpen met klusjes in huis. "In de vakantie pel ik bollen", zegt hij. "Dat bedrijf doet net alsof ik vijftien jaar ben."

Sonja en Kasper kunnen een mobieltje dan ook nog niet betalen, maar Elseline, Fatima, Nashira en Sjaak kunnen niet meer zonder. "Ik ben eraan verslaafd", zegt Fatima. "Vooral aan het versturen van sms- berichtjes." "Ik was mijn telefoon een tijdje kwijt", zegt Elseline. "Dat was echt een ramp. Je wil toch bereikbaar zijn."

Uitgaan doen ze allemaal graag, al is het 'te duur voor woorden', zegt Elseline. "Een biertje kost zo drieënhalve gulden", beaamt Sjaak. "Ik ga twee keer per week uit. Op een avondje stappen ben je al gauw 80 tot 100 piek kwijt." Elseline ging ook altijd op vrijdag en zaterdagavond uit, maar gaat om kosten te besparen nu wat minder vaak. "Een avondje naar de bioscoop is ook leuk en dan ben je veel minder geld kwijt."

Ze willen ook niet elke dag een zakje boterhammen van huis mee nemen. "Een warm broodje beenham is veel lekkerder", zegt Elseline. "Of een pizza-slice", zegt Nashira. "Het heeft een goed gevoel als je iets lekkers kunt kopen voor jezelf." Fatima geeft ook veel geld uit aan snoep. "Als ik een puntzak drop koop is het vaak binnen een uur op."

Ze vinden allemaal merkkleding niet het belangrijkst. Maar het zit wel 'gewoon het lekkerst', zegt Kasper. Fatima heeft een trui van Fila aan. "Het gaat me niet om het merk hoor", zegt ze. "Het gaat mij erom dat ik er een beetje leuk uitzie." Nashira. "In een trui van Zeeman zullen ze me niet snel zien lopen." Sjaak: "Nikeschoenen zitten ook lekkerder dan schoenen van De Schoenenreus." Iedereen giechelt.

Ook voor de aanschaf van dure spullen draaien de scholieren hun hand niet om. , ,Ik heb kort geleden een minidiskspeler gekocht", zegt Nashira. "Daar heb ik een maand voor gespaard. Dat was goed te doen." Sjaak kon na vier weken doorwerken in de zomervakantie een nieuwe stereotoren met grote boxen van 2.500 gulden betalen. Als het gaat om iets waar je echt wat aan hebt, willen mijn ouders ook wat bijleggen, zegt Eline. "Laatst spaarde ik voor een tv en een video. Dat vonden ze de moeite waard." Ze geven het eerlijk toe, het schoolwerk lijdt soms wel onder het vele werk. " Vorig jaar ging het mis", zegt Sjaak. "Ik werkte drie middagen na schooltijd en op zaterdag in de stomerij. Het geld stroomde binnen, maar mijn cijfers kachelden achteruit. Ik ging met mijn hakken over de sloot over en ik kreeg een hoop gezeur op school. Uiteindelijk heb ik ervoor gekozen om mijn eindexamen te halen. Dat vond ik toch belangrijker."

Elseline's ouders houden goed haar cijfers in de gaten. "Als mijn rapport slecht is, mag ik niet meer op vrijdag werken", zegt ze. Fatima: "Bij mij gaat het allemaal wel, maar soms lijkt het of ik alleen maar werk en naar school ga. Dan zou ik wat meer tijd willen hebben voor andere dingen." Ze moeten even nadenken over de vraag of ze nu rijk zijn. "Ligt er maar aan met wie je jezelf vergelijkt", zegt Nashira. "Vergeleken met kinderen in Afrika zijn we rijk." Fatima: "Bij het woord rijkdom denk ik aan een bankrekening van hier tot Tokio en een dikke BMW onder je kont. Dan zijn we weer niet rijk." Sjaak: "Als mijn baas zegt, je krijgt een gulden per uur opslag, dan voel ik mezelf rijk." "Verwend zijn we in ieder geval niet", zegt Elseline nog even voor alle duidelijkheid. "We hebben geld maar we werken er zelf voor." Sonja: "Mijn moeder zegt: 'Als je gezond bent, ben je rijk'."

www.nrc.nl/Economie