10 jaar na zwarte maandag
Op 4 juli 1997 ging de AEX, de graadmeter voor de Amsterdamse beurs, door de 900 punten: 'Bezeten Damrak passeert 900'. Op 23 juli werd de 1000 gepasseerd, waarna op 16 augustus de koersen onderuit gingen. Op 19 augustus: 'Damrak maakt koersen grotendeels goed'.

Zaterdag 18 oktober besteden alle media veel aandacht aan het feit dat het de aanstaande maandag tien jaar geleden zal zijn dat de beurskoersen met 12 procent zakten, om vervolgens dinsdag nog eens 6 procent in te leveren. De 'crash' van 1987 gaat als Zwarte Maandag de geschiedenisboeken in. (Zie de artikelen 'Jump, Jump..' en 'Een volgende Zwarte Maandag' uit NRC Handelsblad van 18 oktober jl.). De krant van zaterdag drukt een onheilspellend grafiekje af, waarin het verloop van de Dow Jones, de graadmeter voor De New Yorkse beurs 'Wall Street' in de periode 1985-'87 wordt vergeleken met het verloop 1995-'97.

Wie van extrapoleren houdt, zit maandag met een extra valiumpje bij zijn Teletekst. De grafiek in de krant laat immers zien dat ons maandag een enorme koersval te wachten staat. Maar er gebeurt maandag niets en ook de rest van de week is het rustig. De AEX-index beweegt zich die week rond de 900 punten. Wel verschijnen er steeds meer berichten over de financiële problemen in Azië, die nu ook Hong Kong hebben bereikt. Vrijdag sluit de AEX op 864 punten.

Maandag 27 oktober, 'een week te laat', slaat de paniek toe: Wall Street zakt ruim 7% en de AEX duikt met 100 punten omlaag, naar 764. De krantenkoppen liegen er dinsdagavond niet om: 'Aandelenkoersen raken wereldwijd in neerwaartse spiraal', 'Wall Street keldert in sneltreinvaart' , 'Domino-effect na paniek Honkong', het hoofdartikel kopt 'Zwarte dinsdag'. Veel onervaren, vaak kleine, beleggers hangen om half tien massaal aan de telefoon om te verkopen. De 'belegger-voor-de-lange-duur', de professional en de particulier die al wat langer meedraait, doet niets. Die weet dat na een koersval weer herstel komt en dat op de lange duur aandelen altijd wel een rendement van een procent of 8 halen. Zij zien deze correctie eerder als een gelegenheid om wat bij te kopen.

Wie put-opties heeft gekocht om zijn aandelenportefeuille te verzekeren tegen koersdaling is een tevreden mens. Dat geldt nog sterker voor de meer op de korte duur gerichte speculant die puts heeft gekocht om aan een daling geld te verdienen. Die wrijft in zijn handen bij zo'n duikeling. In de knel komen speculanten die call-opties hadden gekocht, die zien dat een call die ze voor bijvoorbeeld 30 gulden kochten, nu nog maar een paar gulden waard is.

Tot veler verbazing is dinsdagmiddag de AEX weer opgeveerd, om op 836 te sluiten. Woensdag zet het herstel door tot 879.

Opvallend is dat de beurs erg nerveus is, de volatiliteit is groot. Dat komt omdat het na de enorme koersstijgingen die achter ons liggen, steeds waarschijnlijker wordt dat daar een eind aan komt. Slecht nieuws (Hongkong), heeft dan al snel een neerwaartse invloed op de koersen. Maar omdat de achterliggende 'fundamentals' goed zijn, veert de koers steeds snel weer op. De fundamentele ontwikkeling in de VS en in Europa is er een van voortdurende productiegroei zonder inflatie. De vraag is nog steeds of die ontwikkeling zich dankzij productiviteitsstijgingen onafgebroken kan voortzetten. Zou niet op een dag de rek er toch een beetje uit zijn? Begint niet hier en daar de inflatie in beweging te komen? Zijn bijvoorbeeld de looneisen in ons land niet wat forser dan in de achter ons liggende periode van loonmatiging? In het algemeen hebben financiële markten een fijne neus voor toekomstige ontwikkelingen. Misschien is de nervositeit van de beurs toch een teken dat de bomen nog steeds niet tot in de hemel groeien.

RS