Toen het aanzoek op de bevroren vijver al gedaan was, moest premier Kok de hete constitutionele kolen nog uit het vuur halen.

Door onze redacteur GIJSBERT VAN ES

DEN HAAG, 2 APRIL. Liefde gaat voor staatszaken. Zo had prins Willem- Alexander het in september 1997 al voorspeld in een tv-gesprek met Paul Witteman: "Als je voor een bepaalde persoon hebt gekozen, is die keuze definitief." En zo is het gelopen, langs de rand van een constitutionele crisis.

Toen prins Willem-Alexander op vrijdag 19 januari Máxima ten huwelijk vroeg, op de bevroren vijver bij paleis Huis ten Bosch, waren hun staatsrechtelijke huwelijksvoorwaarden nog verre van geregeld. Premier Kok had op dat moment nog niet aangegeven dat hij de ministeriële verantwoordelijkheid voor het kroonprinselijke huwelijk zou kunnen dragen. Precies een week tevoren, op 12 januari, had Kok aan minister van Staat Van der Stoel gevraagd het gesprek te openen met vader Zorreguieta. Van der Stoel moest hem toen nog tot het inzicht brengen dat hij beter uit Nederland zou kunnen wegblijven bij officiële gelegenheden rondom verloving en huwelijk.

Prins Willem-Alexander had, kortom, half januari zijn persoonlijke lijn al getrokken voordat Van der Stoel goed en wel aan zijn politieke missie was begonnen.

Van der Stoel moest opereren op basis van onderzoek van de Amsterdamse hoogleraar Baud, verricht op verzoek van premier Kok, dat begin januari was afgerond. Conclusie: Jorge Zorreguieta was - naar Nederlandse maatstaven gemeten - 'fout' geweest als dienaar van de Argentijnse junta. Van der Stoel zou pogen aan deze loodzware boodschap een wending te geven die voor vader Zorreguieta acceptabel zou kunnen zijn, appellerend aan diens vaderlijke gevoelens voor Máxima. De strekking: uw aanwezigheid bij verloving en huwelijk zou de entree en acceptatie van uw dochter in de Nederlandse samenleving zeer ernstig bemoeilijken.

Wilde Jorge Zorreguieta deze redenering onmiddellijk volgen? Nee, absoluut niet. Op donderdag 15 februari verscheen hij in een New-Yorks hotel voor een gesprek met Van der Stoel en Baud. Het rapport van Baud was hem enige tijd tevoren in Spaanse vertaling ter hand gesteld. De volgende dag zou Van der Stoel afzonderlijk met Zorreguieta spreken. Baud maakte vrijdagavond melding van zijn indruk dat Zorreguieta het rapport nauwelijks had gelezen. Het was voor hem nauwelijks te verteren dat zijn eer en goede naam in Nederland ter discussie stonden.

Jorge Zorreguieta vertrok half februari aangeslagen uit New York. Hij kreeg en nam enkele weken de tijd om de berichten van Van der Stoel en Baud op zich te laten inwerken. Drie weken later, op 3 maart, richtte hij een uitvoerige brief aan Baud, waarin hij met nadruk aandacht vroeg voor diverse verwarrende feiten uit de recente Argentijnse geschiedenis. Met als conclusie: "Wat er gebeurde [met] de schendingen van de mensenrechten, waarvan ik pas na 1984 op de hoogte begon te raken, verwerp ik volstrekt. [Ik voel mij] daarvoor niet moreel verantwoordelijk."

De boodschap was helder: de gesprekken met Jorge Zorreguieta zaten muurvast. Waarna voor de kroonprins, zijn nog officieuze verloofde en de politiek verantwoordelijke premier een week van immense spanning aanbrak. Hoe nu verder? Van der Stoel zou op zaterdag 10 maart in Sao Paulo een tweede poging doen vader Zorreguieta te overtuigen. In die week, op dinsdag 6 maart, deed de prins in New York zijn omstreden uitspraken over een brief van ex-juntaleider Videla in een Argentijnse krant. "Stom", erkende de prins vrijdag. Maar tegelijk kon Van der Stoel de zaterdag daarop scherp illustreren tegenover vader Zorreguieta hoe emotioneel geladen de stemming in Nederland was.

Op vrijdag 16 maart kwam het verlossende woord uit Buenos Aires: Zorreguieta zou thuisblijven. Prins Willem-Alexander sprak afgelopen vrijdagavond betrekkelijk luchtig over de moeite die het heeft gekost de weg te maken voor een parlementair goedgekeurd huwelijk: "Ik vraag geen toestemming aan het parlement. De regering vraagt toestemming."

Zijn probleem leek het niet te zijn geweest. Máxima had 'ja' gezegd in een ijsdans bij Huis ten Bosch. Dat was de hoofdzaak, de rest was bijzaak.