NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

DANIELLE PINEDO
De samenwerking tussen de Poolse acteur Klaus Kinski (1926-1991) en de Duitse regisseur Werner Herzog (1942) was legendarisch. Tijdens de opnamen van de vijf films die zij tussen 1972 en 1987 samen maakten, zouden de twee elkaar regelmatig met de dood hebben bedreigd.

"Megalomaan en talentloos", noemde Kinski Herzog in zijn autobiografie Ich brauche liebe. Herzog omschreef Kinski in interviews als "een moeilijke man met een neiging tot hysterie." Een eenzijdig beeld, zo bewijst Mein liebster Feind (1999), een film waarin Herzog op zoek gaat naar de wortels van hun zonderlinge relatie. Acht jaar nadat Kinski dood werd aangetroffen in zijn huis bij San Francisco, beschouwt Herzog de acteur nog altijd als een "egomaniak", iemand die "koste wat koste in het centrum van de aandacht wilde staan". Maar Kinski was, paradoxaal genoeg, ook "een dierbare vriend". Sterker nog: "We waren bereid samen ten onder te gaan."

Mein liebster Feind (Mijn liefste vijand) begint met opnamen van Kinski in een toneelstuk uit het begin van de jaren zeventig. De acteur vertolkte de rol van Jezus, een personage waar Kinski zich volgens Herzog "te veel mee identificeerde". We zien hem tieren tegenover een Duits publiek dat zijn goddelijkheid in twijfel trekt. "Halt die Schnauze!" werpt hij zijn toeschouwers toe. Een van hen sputtert tegen dat Jezus zulk taalgebruik nooit zou bezigen. "Nee", gilt Kinski. "Hij zou een zweep pakken en erop losslaan! "

Niet lang na zijn Jezus-tour ging Kinski in op Herzogs aanbod om de titelrol te spelen in zijn speelfilm Aguirre, der Zorn Gottes. De twee woonden ooit in hetzelfde pension in München toen Herzog nog een tiener was en Kinski een berucht toneelspeler. Wandelend door de vertrekken van het verbouwde pand, waar nu een deftig echtpaar woont, verhaalt Herzog over de misdragingen van de excentrieke Pool. "Kijk, hier was de badkamer, waar Kinski ooit 48 uur non-stop raasde en tierde. Bad, wc en wastafel kon je na afloop door een zeef halen." Bij een andere gelegenheid, zo vertelt hij het verbouwereerde stel, zou Kinski een theatercriticus met aardappelen hebben bekogeld omdat deze zijn optredens "opmerkelijk' noemde. "Ik was niet opmerkelijk" gilde Kinski. " Ich war monumental!"

Kinski's grootheidswaan was volgens Herzog een van de vele obstakels tijdens de opnamen van Aguirre, naar de gelijknamige Spaanse conquistador die in de Peruviaanse jungle op zoek gaat naar El Dorado. Nu eens gezeten op een rotsblok, dan weer uitkijkend over de kolkende Peruviaanse Urabamba rivier, vertelt Herzog hoe Kinski het bloed onder zijn nagels vandaan haalde en van die van zijn medespelers. Enkele figuranten zouden de regisseur hebben aangeboden om de eigenzinnige hoofdrolspeler een kopje kleiner te maken. "In het belang van de film ging ik daar niet op in", aldus Herzog in Mein liebster Feind.

Beide mannen koketteerden maar wat graag met hun haat-liefdeverhouding. Zo zien we archiefbeelden van het filmfestival van Telluride, waar Kinski en Herzog, na een stevige omhelzing en bewonderende schouderklopjes over en weer, een verslaggever vertellen hoe erg ze elkaar haten. Later zegt Herzog dat hij Kinski "doorziet als water in een wasbak". "Hij voelt zich veilig bij me, omdat ik het beste in hem naar boven breng."

Mein liebster Freund is behalve een compilatie van filmbeelden uit Aguirre (1972), Fitzcarraldo (1982), Woyzeck (1979) en de vampierfilm Nosferatu (1978) ook een hernieuwde kennismaking met tegenspeelsters van Kinski. Zij blijken bijzonder lovend over de Pool, die, als we de verhalen mogen geloven, als was in hun handen was. "Verlegen, beleefd en lief", noemt een bebrilde Claudia Cardinale (Fitzcarraldo) Kinski, die bemoedigende briefjes in haar hotelkamer achterliet. Eva Mattes, Kinski's tegenspeelster in Woyzeck, spreekt van een powerhouse: "Hij stimuleerde mij tot grote hoogten." De gesprekjes vormden welkome adempauzes in Herzogs anderhalf uur lange klaagzang op Kinski's misdragingen, die zonder zulke onderbrekingen wellicht wat eentonig was geweest. Daarbij vraag je je als kijker af hoe authentiek de wederzijdse afschuw was. Veelzeggend is in dit opzicht Kinski's reactie als Herzog na afloop van een scène voor Fitzcarraldo aantekeningen maakt in zijn notitieboekje. "Klaus was erg, erg jaloers, toen jij dat deed", glimlacht Cardinale mysterieus. "Omdat hij niet wist wat ik schreef?" vraagt Herzog niet- begrijpend. "Nee, omdat hij door jou buitengesloten werd."

Bewogen leven: Mein liebster Feind, morgen, Canvas, 22.40- 0.20u.

( a d v e r t e n t i e s )