'De NPD vormt een authentiek gevaar'

Duitsland wil de politieke splinterpartij NPD verbieden. De staat moet in de strijd tegen rechts extremisme een krachtig signaal afgeven, vindt minister Schily van Binnenlandse Zaken.

Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD

BERLIJN, 26 OKT. Natuurlijk leidt een verbod van de Nationaaldemocratische Partij Duitsland (NPD) er niet toe dat het rechts-extremisme plotseling verdwijnt. "Die illusie heeft niemand", zegt Otto Schily, minister van Binnenlandse Zaken. "Maar de NPD vormt wel degelijk een authentiek gevaar. Een partijverbod werkt preventief. We moeten er niet mee wachten tot het kwaad zó ver is verspreid, dat het bedreigende vormen heeft aangenomen."

Minister Schily (SPD) heeft zijn collega's uit de zestien deelstaten de afgelopen maanden aangespoord een voorstel te doen bij het Constitutionele Hof in Karlsruhe om de NPD te verbieden. Vanmiddag besloten zij die weg in te slaan. Een verbod op een politieke partij is volgens de liberale Duitse grondwet bijzonder moeilijk. De barrières zijn hoog. Aangetoond moet worden dat een partij doelen nastreeft die "gericht zijn tegen de grondwet" en een "actieve strijdlustige en agressieve houding" aan de dag legt. Na de Tweede Wereldoorlog is het slechts twee keer gelukt een partij te verbieden: de neo-nazistische SRP (1952) en de communistische KPD (1956).

Sinds de aanslag op een S-Bahnhof in Düsseldorf afgelopen zomer, waarbij een groep joden ernstig gewond raakte, en de moord op een Mozambikaan door Oost-Duitse neo-nazi's debatteren politici en intellectuelen of een verbod van de NPD de juiste weg is het toenemende geweld van neo-nazi's tegen buitenlanders en het antisemitisme te bestrijden. In de tien jaar na de Duitse hereniging zijn 93 mensen omgekomen als gevolg van rechts-radicaal geweld. Mishandeling van buitenlanders en vernielingen van joodse instellingen zijn aan de orde van de dag.

"Het is zorgwekkend hoeveel doden er gevallen zijn, hoeveel mensen gewond zijn geraakt en hoeveel antisemitische delicten worden gepleegd. In augustus is het aantal xenofobe en antisemitische geweldplegingen verdubbeld. We moeten niet overdrijven. Er staat geen machtsovername van een neo-nazistische partij voor de deur. Maar de stijging van geweld door extreem-rechts heeft gevaarlijke dimensies aangenomen", zegt Schily in zijn werkkamer op het ministerie, in het hart van het 'nieuwe' Berlijn met uitzicht op de Spree.

Met zijn 68 jaar is Schily de nestor van het rood-groene kabinet. Hij is een typische gentleman; een 'beeldenstormer', noemde de International Herald Tribune hem. In de jaren zestig verdedigde hij als advocaat Gudrun Ensslin van de links-radicale Rote Armee Fraktion, in de jaren zeventig was hij een geëngageerde Groene, in de jaren tachtig stapte de Realo Schily over naar de SPD. Gezien zijn hang naar Toscane zou hij het liefst in Italië olijfolie verkopen. Maar Schily koos voor dienst aan het vaderland en representeert nu in het kabinet law and order.

Graag herinnert hij aan de vroeg 19e eeuwse Duitse filosoof Hegel die eens werd verweten dat zijn thesen niet met de werkelijkheid overeenkwamen. 'Deste erger voor de werkelijkheid', zou Hegel hebben geantwoord. Deze opvatting, die volgens Schily nog wijd is verbreid, deelt hij niet. Alleen idioten veranderen nooit van mening.

Aanvankelijk aarzelde ook Schily over een verbod van de NPD. De partij telt weliswaar slechts 6.000 aanhangers en stelt in het parlementaire bestel weinig voor - bij verkiezingen blijft ze ver onder de kiesdrempel van vijf procent -, maar ze wordt steeds gewelddadiger. Mislukt een procedure bij het Hof in Karlsruhe dan is dit juist een steun in de rug voor de NPD, menen de critici van een verbod. Intussen is zowel bondskanselier Gerhard Schröder (SPD) als Schily ervan overtuigd dat de staat in de bestrijding van rechts extremisme een krachtig signaal moet afgeven.

Schily: "De overheid moet alle machtsmiddelen gebruiken om structuren te vernietigen die racisme, antisemitisme en geweld tegen buitenlanders fysiek en psychologisch ondersteunen." Hij wijst erop dat de inlichtingendiensten in de verschillende deelstaten 500 pagina's aan documentatie hebben verzameld, waaruit zou blijken dat de NPD is betrokken bij rechts-radicaal geweld tegen buitenlanders en andere minderheden.

"Structuren die rechts-radicale delicten ondersteunen moeten we elimineren. Verbindingen tussen de NPD en talloze gewelddadige skinhead- organisaties, Kameradschaften, zijn duidelijk aantoonbaar. Ook waren er relaties van de NPD met Blood en Honour." Deze skinhead- organisatie uit Hamburg heeft Schily onlangs verboden. Met zijn collega's uit Beieren, Nedersaksen, Saksen-Anhalt meent hij genoeg materiaal in handen te hebben ook de NPD aan te pakken.

"Natuurlijk gaan we daarmee de politieke discussie niet uit de weg. Een partijverbod is één element in een gerichte strategie tegen extreem-rechts. De staat moet op het gebied van onderwijs het debat aanjagen." Zo steekt de overheid 50 miljoen in een programma tegen xenofobie in het onderwijs. Schily richtte een bondgenootschap op voor tolerantie en democratie, dat informatie en discussie moet stimuleren.

Tal van burgers in Oost en West - scholieren, leraren, vakbonden, ondernemers, musici hebben initiatieven genomen op lokaal niveau racisme en antisemitisme bespreekbaar te maken. Berlijners vangen buitenlanders op die in dorpen in Brandenburg worden bedreigd en op 9 november houden politieke partijen met tal van maatschappelijke groepen in Berlijn een grote demonstratie tegen racisme. Ook de kanselier heeft aangekondigd mee te zullen lopen.

Schily: "Politiek debat is belangrijk zodat mensen van de onzin van bepaalde opvattingen overtuigd raken. Het is schrikwekkend hoe racisme en antisemitisme de hoofden van jongeren vergiftigen. De beelden van vernielingen van synagoges zijn angstaanjagend." Maar Schily waarschuwt voor een vergelijking met 1938. "Destijds werden met hulp van de staat synagoges en joodse winkels vernield. Nu gebeurt het tegenovergestelde; de meerderheid van de bevolking en de staat zijn solidair met de joden. Dat is een radicaal verschil."

( a d v e r t e n t i e s )