NIEUWSSELECTIE 
 KORT NIEUWS 
 RADIO & TELEVISIE 
 MEDIA 

S e l e c t i e

Maarten Huygen
Een goed interviewer is oneerlijk, bekende interviewer Martin Simek vrijdagnacht in een tv- gesprek met presentator Dirk-Jan Bijker. Dat was dus de paradox van de leugenaar in praktijk.

"Interviewen is liegen", ging Simek voort. "Je doet net of je me aardig vindt en steekt van wal. Als ik mijn eigen tekst acteer dan kom ik heel ver. Een goed acteur is bijna even goed als echt." Een interviewer moet grote belangstelling veinzen maar "de vriendelijkheid moet niet stinken naar slijm".

Simek neemt op woensdagavond in Simek Adverteert zijn gasten vriendelijk lachend in zijn staalblauwe kijkers op alsof hij terstond verliefd op hen is geworden. Erg slijmerig. Ik ken geen interviewer die het zo doet. Maar, zegt Simek, hij kan niet anders, want hij komt niet uit Nederland. "Als ik me zou opstellen als Theo van Gogh en ik zou zo briljant doen, dan zou dat zeer ongepast zijn. Ik zou allang zijn uitgekotst, want ik ben te gast", zei hij tegen Bijker. En het is waar: in het buitenland moet je je inhouden, want je kunt nietsvermoedend op een sociaal mijnenveld stuiten. Dat maakt internationale contacten zo weinig spontaan.

Opeens moest ik denken aan die andere Tsjech in ballingschap, de schrijver Milan Kundera die het contrast tussen de Westerse kale, democratische eerlijkheid en de gelaagde, totalitaire oostblokleugens als thema heeft. Na de val van de muur hoor je hem niet zoveel meer. De hoofdpersoon van Kundera's The unbearable lightness of being liegt tegen zijn partner over zijn vele liefdesaffaires. Daar zet Kundera de progressieve Zwitser Franz tegenover, die zijn affaire eerlijk opbiecht waardoor er een einde komt aan zijn huwelijk. Kundera straft zijn figuur Franz met de dood door een verdwaalde kogel tijdens een demonstratie bij de Thais-Vietnamese grens.

Opmerkelijk is Kundera's haat jegens de hel verlichte, lege Amsterdamse Nieuwe Kerk, waar Franz een bezoek aan brengt. Zoveel naakte eerlijkheid is lelijk en maakt onvrij. Je kunt je nergens meer achter verbergen. Ook Simek was teleurgesteld over de Nederlandse kerk. In het oude Tsjecho- Slowakije was de katholieke mis spannend, hier kijkt iedereen maar zo'n beetje wat de ander aan heeft. "De katholieke kerk was theater", herinnerde hij zich tegenover Bijker. "De priester liep risico. Als hij verkeerd preekte, kon hij voor altijd verdwijnen. Je voelde de spanning: hier gebeurt iets wat niet mag."

Gek genoeg is de foeilelijke studioruimte van Simek Adverteert nog leger, kaler en lichter dan de Amsterdamse Nieuwe Kerk. De gasten zetten zichzelf op een vreselijke manier te kijk. Zij staan in het licht, Simek blijft verborgen achter zijn spontane acteursrol. Hij speelt met hen zoals een kat met een muis maar dan met ingetrokken klauwen. Hij moedigt hen aan, prijst hun lelijke liedjes, bewondert hun foto's, vraagt hen naar het waarom en geeft verdekt kritiek. Hij gooit "doppertjes naar een olifant", zei hij, zodat het maar net wordt opgemerkt. Als het misloopt, vleit hij zijn gasten in zachte kussens, zodat ze tevreden weggaan.

Gisteren speelde een gedeprimeerde oude man, hondenuitlater van beroep, met vier vingers piano. "Ik voel al dat we vrienden zijn", smeerde Simek. De man was er nog niet overheen dat zijn vriendin was overleden. Op de foto zagen we een vrouw, veel jonger en mooier dan hij. Het werd fascinerend maar het had volgens Simek te lang geduurd, want hij was al ongeduldig opgestaan om hem uit te laten. "Beloof me dat je volgende keer terugkomt", zei hij. Volgende keer? Er zijn nog maar vier afleveringen. In het harde Hollandse licht wordt net zo goed gelogen. Jan Pronk geldt als te eerlijk voor de VN maar liet zien dat een leugen grootmoedig kon zijn door Lubbers uitbundig te prijzen. Zoals de tennisser die na zijn verlies de winnaar hartelijk de hand schudt. Lubbers gebruikte diplomatieke leugens om de verliezers te sparen. De kijker weet dat er in achterkamers anders wordt gesproken. Interview hen eens, want door te liegen brengt Simek de Hollandse waarheid naar buiten.

( a d v e r t e n t i e s )