Vier jaar geleden deelde AT&T zich op in drie bedrijven: AT&T, Lucent en NCR. Het nam daarna een aantal bedrijven over, maar deze week maakt AT&T weer een opsplitsing in vieren bekend.

Door onze correspondent LUCAS LIGTENBERG

NEW YORK, 26 OKT. Michael Armstrong was een held. Hij kwam in 1997 AT&T redden van een neergang die zijn voorganger Robert Allen zijn baan had gekost. Armstrong had een goede staat van dienst en hij had visie. Armstrong wilde een integratie zien te bereiken van kabel en telecom en elk Amerikaans huishouden lokale telefonie en breedbanddiensten aanbieden. Ook Richard McGinn was een held. Hij was in 1996 de enthousiaste voorvechter voor opsplitsing van AT&T in een telefoonmaatschappij (AT&T), een producent van telecomtechnologie en - apparatuur (Lucent) en computerbedrijf NCR. McGinn werd later topman van Lucent, dat als nieuwkomer meteen een zwaargewicht was. Lucent was een lieveling van beleggers en het aandeel steeg naar 80 dollar. Is Lars Nyberg een held? De van oorsprong Zweedse topman van de NCR Corporation is afkomstig van Philips waar hij ongeveer twintig jaar werkzaam was. Hij stapte in 1995 over naar AT&T en ging mee toen NCR werd afgesplitst. Hij beloofde twaalf miljard dollar omzet in 2000, later tien miljard en NCR heeft nu een jaaromzet van 5,6 miljard dollar. Het kan verkeren.

Armstrong dacht dat hij AT&T kon transformeren tot een bedrijf dat via de kabel terug kon komen in de huizen van particulieren. De oudste en grootste telefoonmaatschappij van de Verenigde Staten - Ma Bell - was in 1984 veroordeeld tot interregionale en internationale telefonie maar wilde terug op de lokale markt, via de kabel. Armstrong kocht voor honderd miljard dollar telecom- en kabelbedrijven op, zoals Teleport (TCG), TCI/Liberty, @home en MediaOne. Hier was een 'man met visie', een man die overgekomen was van Hughes Electronics waar hij satelliet-tv tot grote hoogten had gebracht. Armstrong, die afkomstig was van IBM, moest de redder worden van AT&T dat het na de liberalisering van de telecommunicatie moeilijk zou krijgen. Hij bouwde AT&T op tot het grootste telecommunicatie- en kabelconcern in de VS.

De grote redder Armstrong moet nu onderhand voor zijn baan vrezen. Het aandeel AT&T is gekelderd tot ongekende diepten. Armstrong heeft een paar jaar lang geprobeerd bochten af te snijden en krijgt nu van alle kanten tegelijk kritiek te verduren. Zijn collega-kabelbedrijven vertrouwen hem niet en kabelabonnees overtuigen lukt niet. AT&T maakte deze week bekend dat het zich opdeelt in een kabelbedrijf, een bedrijf voor mobiele telefonie en een bedrijf voor consumenten- en bedrijfstelefonie.

Armstrongs visie is failliet gegaan. "AT&T is gewoon terug waar het een paar jaar geleden is begonnen", zegt Dylan Brooks, analist bij Jupiter MediaMetrix. "Intussen is er veel verwarring gezaaid en zijn veel topmanagers weggelopen. " Volgens Brooks en andere analisten zijn de kabelacquisities van AT&T mislukkingen geworden. Sommigen vinden ook dat AT&T er veel te veel voor heeft neergeteld. "Het idee van bundeling van diensten is goed", zegt Brooks. " Maar je moet het ook weten te verkopen. AT&T is een nationaal bedrijf dat lokaal actief wil zijn. Marketing op dit gebied is nieuw, er moet bepaald worden welk kostenniveau aanvaardbaar is en AT&T was de enige die deze visie had."

Lucent ging in 1996 naar de beurs. Het bedrijf maakt telecommunicatieapparatuur - hardware en software - en heeft bovendien de researchdivisie Bell Labs meegekregen. Het was meteen het grootste bedrijf in de sector en de vrijmaking van moederbedrijf AT&T betekende een ontketening. Het aandeel klom in ijltempo naar een koers van tachtig. Lucent beloofde echter in het afgelopen anderhalf jaar meer dan het waar kon maken, en stelde keer op keer teleur. Het liep achter in optische glasvezeltechnologie, leek bezig aan een inhaalmanoeuvre maar heeft dit jaar nu al vier keer zijn winstwaarschuwingen moeten bijstellen. Het aandeel werd genadeloos afgestraft en deze week vloog topman Rich McGinn eruit.

Computerbedrijf NCR (National Cash Registers) kwam in 1991 binnen bij AT&T in het kader van een diversificatie. Misschien dachten ze bij AT&T in het begin van de jaren negentig dat het bedrijf een communicatieconglomeraat kon worden met NCR als ondersteunende computerpoot. De overname was geen succes en NCR was vijf jaar lang eerder een last dan een lust. Het bedrijf uit Dayton (Ohio), dat in zijn lange historie de bijnaam 'the cash' kreeg, werd in 1996 afgestoten en leidt een onopvallend maar spartelend bestaan. Het begon 110 jaar geleden als producent van kassa's en opvallend genoeg is het nog steeds actief in dezelfde sector. Het maakt onder meer electronische kassa's, bar-scanners, geldautomaten en bijbehorende software. De moeilijkheid is echter dat bedrijven, zoals Microsoft en Oracle, die systemen voor bedrijven verkopen zich op het terrein van NCR begeven.

Voor beleggers zijn het geen geweldige jaren geweest. Ze bezaten het oude en vertrouwde AT&T maar kregen er in 1996 Lucent- en NCR-aandelen bij. De opsplitsing zelf is niet ongunstig geweest, maar voor stijging op de lange termijn is geduld wel vereist. Lucent is sinds zijn verzelfstandiging verdrievoudigd. Wie onderweg op het juiste moment had verkocht had tienmaal de beginwaarde kunnen opstrijken. AT&T heeft in die tijd verloren, ongeveer veertig procent. De aandeelhouders van NCR hebben in vier jaar tijd de koers met ongeveer 15 procent zien stijgen. Tel uit je winst.

De opsplitsing van AT&T was destijds de grootste in de Amerikaanse geschiedenis, gerekend in het vrijgemaakte marktkapitaal. Aandeelhouders van AT&T kregen voor elke vier aandelen die ze bezaten een aandeel Lucent en voor elke zestien kregen ze een aandeel NCR. Dus wie - om het gemakkelijk te maken - 128 aandelen AT&T had kreeg 32 aandelen Lucent plus acht aandelen NCR. Je 128 aandelen AT&T heb je sindsdien behoorlijk zien zakken, de 32 Lucent-aandelen zijn flink omhooggegaan en de 8 aandelen NCR zijn een paar dollar in prijs gestegen. Per saldo moeten al die miljoenen aandeelhouders - AT&T is een van de meest wijdverbreide fondsen - flink teleurgesteld zijn. Als ze destijds onmiddellijk na de opdeling alles hadden verkocht en belegd in een indexfonds waren ze beter af geweest. Misschien denken ze eraan als de huidige opsplitsing formeel rond is.

( a d v e r t e n t i e s )