NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door een onzer redacteuren
DEN HAAG, 29 JUNI. Het ministerie van Justitie heeft onvoldoende zicht op de effecten van haar eigen 'terugkeerbeleid' van uitgeprocedeerde asielzoekers. De beschikbare informatie van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) schiet tekort en voor zover er cijfers aanwezig zijn, vertonen deze gebreken.

Dit schrijft de Algemene Rekenkamer in haar rapport Terugkeerbeleid afgewezen asielzoekers, dat vandaag wordt gepresenteerd. Er is volgens de Rekenkamer bij het ministerie van Justitie "onvoldoende bruikbare informatie". Dit moet worden verbeterd, aldus het rapport.

De Rekenkamer analyseerde gegevens over de terugkeer van afgewezen asielzoekers in de periode '90 tot '97. Van de 90.000 uitgeprocedeerden bleek zestig procent (54.000) bij controle niet meer op het laatste adres aanwezig. Waar zij zijn gebleven (terug naar eigen land, illegaliteit in, door naar ander land) is onduidelijk. Van de overige 36.000 afgewezen asielzoekers is 34 procent (30.500) uitgezet, oftewel onder toezicht de grens over gezet. In totaal 5.500 mensen (zes procent) blijkt 'moeilijk verwijderbaar'.

De Rekenkamer bekritiseert in haar rapport ook de Vreemdelingenpolitie. Ook hier "schiet informatie tekort". Rapportages van de Vreemdelingendiensten zijn "onvolledig en onderling niet vergelijkbaar".

Het vertrekcentrum in Ter Apel en het Terugkeerbureau van de Internationale Organisatie voor Migratie leveren een "bescheiden bijdrage aan de realisatie van het terugkeerbeleid", schrijft de Rekenkamer. "Beide instellingen halen hun doelstellingen niet." Het vertrekcentrum in Ter Apel zal, volgens een recente notitie van Cohen, worden omgevormd tot regulier asielcentrum. Cohen onderschrijft de conclusies van de Rekenkamer en belooft verbetering door de invoering van een nieuw registratiesysteem.

Cohen wil afgewezen asielzoekers afschrikken

Staatssecretaris Cohen (Justitie) wil dat afgewezen asielzoekers ook daadwerkelijk vertrekken. Zijn plannen dienen vooral ter afschrikking.

Door onze redacteur YASHA LANGE

ROTTERDAM, 29 JUNI. Na jaren bureaucratie en procederen komt op een gegeven moment het 'definitieve' oordeel: uitgeprocedeerd. Weinig asielzoekers willen vertrekken. Ze hebben veel geïnvesteerd, familie gedag gezegd. Ze werken - begrijpelijk - niet graag mee aan hun eigen uitzetting. Ze hopen op een status als ze hun verblijf in een asielcentrum lang genoeg rekken.

Omdat een groot deel van hen geen papieren heeft, is hun nationaliteit en identiteit lastig vast te stellen. Bovendien werken ook de ambassades niet mee aan het verstrekken van het papiertje waarmee uitgeprocedeerden de terugtocht kunnen aanvaarden. Dit maakt het terugsturen nog moeilijker. Verder zijn sommige asielzoekers ziek, gaan er vaak maanden overheen voordat de Immigratiedienst met definitieve besluiten komt en zijn er, volgens de Rekenkamer, onvoldoende gegevens om beleid op te stoelen.

Het gevolg: volle asielcentra, gefrustreerde ambtenaren van de Immigratiedienst en oplopende kosten. Asielzoekers blijven in de opvang, verdwijnen 'met onbekende bestemming' of worden op straat gezet omdat ze 'niet verwijderbaar' zijn. Op zeventig procent van de afgewezen asielzoekers verliest de IND het zicht. Daar moest iets aan gebeuren en dus drong de Tweede Kamer aan op de zogeheten Terugkeernotitie van Cohen. Na enige maanden vertraging is die notitie er nu.

Om het, in de woorden van Cohen "weerbarstige", terugkeerbeleid te verbeteren stelde Cohen afgelopen vrijdag de volgende maatregelen voor: vier weken na een definitieve beslissing van de rechter kunnen asielzoekers op straat worden gezet. Als ze dan nog in Nederland blijven hangen en de politie treft ze ergens aan, kunnen ze in een cel worden gezet in afwachting van hun terugkeer. Om de uitzetting van uitgeprocedeerden te verbeteren komen er 'terugkeerteams' en meer onderhandelingen met landen die moeilijk doen in het terugnemen van hun burgers. Asielcentra zullen worden uitgerust met speciale vertrekafdelingen.

Hebben de plannen van Cohen zin? Vluchtelingenorganisaties zijn boos. Het aantal illegalen zal sterk oplopen, waarschuwen ze, als alle uitgeprocedeerden na vier weken op straat worden gezet. Die periode is bovendien veel te kort. Wat nou als het niet lukt om in vier weken de identiteit vast te stellen? Ze vinden het verder belachelijk om asielzoekers die niets hebben misdaan op te sluiten, enkel en alleen omdat ze het land niet hebben verlaten. "Zo criminaliseer je asielzoekers", zegt Trees Wijn van VluchtelingenWerk. Er kleven inderdaad een paar bezwaren aan de plannen van Cohen. Op straat zetten mag alleen als de asielzoeker "buiten schuld" niet uitgezet kan worden. Maar wanneer is het de schuld van de asielzoeker en wanneer is het de schuld van de ambassade die geen papieren geeft? Dit probleem bestaat al jaren, het zorgde ervoor dat afgewezen asielzoekers in de opvang bleven en het is niet echt opgelost. Hoogstens aangescherpt. "Het blijft mistig", volgens H. Winter, samensteller van een recent boek over het terugkeerbeleid. Bovendien heeft een groot deel nou eenmaal geen papieren. De plannen van Cohen bevatten weinig concrete voorstellen om dat probleem aan te pakken, misschien omdat het gewoon onoplosbaar is. Om de cruciale medewerking van ambassades te verbeteren wordt slechts voorgesteld "gesprekken te intensiveren" en plannen voor te leggen aan de Europese Raad. De voorgestelde 'terugkeerteams' bestaan in feite al. En het opsluiten van asielzoekers die illegaal in Nederland werden aangetroffen lijkt een harde maatregel, maar helpt in de praktijk niet veel. De uitgeprocedeerden zitten dan weliswaar vast, maar het probleem dat ze 'technisch niet verwijderbaar' zijn bestaat nog steeds.

Toch is er ook lof. Vertrekafdelingen in de centra zijn beter voor de asielzoeker, beter voor het toezicht en kunnen ervoor zorgen dat uitgeprocedeerden eerder zijn voorbereid op terugkeer. Ook het overleg tussen de betrokken diensten - nu nog gefragmenteerd en langs elkaar heen werkend - wordt verbeterd. En Cohen is tenminste duidelijk geweest.

"Consequent beleid", noemde de staatssecretaris het zelf. Iets scherper geformuleerd is dat precies de agenda achter de plannen van Cohen: afschrikking. Cohen wil het imago van het Nederlandse asielbeleid veranderen. Nee, het is niet mogelijk om eeuwig in beroep te gaan. Nee, u kunt hier niet meer ongedocumenteerd binnenkomen. Nee, als u eenmaal uitgeprocedeerd bent krijgt u geen opvang meer. En ja, als u dan zo koppig bent om hier toch te blijven, dan loopt u het risico in de cel te belanden. In Nederland blijven moet de minst aantrekkelijke optie zijn.

( a d v e r t e n t i e s )