NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

In België zijn morgen nationale, regionale en Europese verkiezingen. De christendemocraten hebben de vrouw van premier Dehaene in de strijd geworpen om het verlies door de kippencrisis te beperken.

Door onze correspondent BIRGIT DONKER

BRUSSEL, 12 JUNI. In België leek deze week de noodtoestand afgekondigd. De regeringstop was vrijwel permanent in spoedzitting bijeen over de vraag: hoe krijgen we weer veilig voedsel in de winkels? Premier Dehaene verklaarde de door de dioxine-affaire ontstane crisissituatie te willen "normaliseren". Maar de haastig genomen maatregelen maakten de chaos alleen maar groter. Kippen mochten weer worden geslacht, toen toch weer niet en daarna weer wel. Lijsten met dioxinevrije bedrijven werden vrijgegeven en daarna weer aangevuld. Intussen gingen boze boeren de straat op, werden talloze schadeclaims ingediend tegen de overheid, dreigt Europa met juridische stappen, zijn winkeliers in opperste verwarring over wat ze mogen verkopen en weet de bevolking niet meer wat te eten.

De kippencrisis die losbarstte twee weken vóór de 'moeder aller verkiezingen' heeft de Belgische regeringspartijen in een staat van lichte paniek gebracht. België mag dan vaker crisissen hebben meegemaakt, zoals de zaak rond kinderontvoerder Marc Dutroux. Maar nu kan de kiezer zich onmiddellijk in het stemhokje uitspreken. En die kiezer kan het falen van deze regering zien tot in zijn halfgevulde koelkast.

Niemand durft voorspellingen te doen over de uitslag van zondag. De inzet is groot, want er wordt gestemd voor een recordaantal van acht parlementen: het Europees Parlement, de federale Kamer en Senaat en vijf deelstaatparlementen. Het grootste gevaar op 'afstrafstemmen' loopt de Christelijke Volkspartij van premier Dehaene, nu nog de grootste partij van het land. De Vlaamse boeren zijn traditioneel trouwe CVP-stemmers, maar zij zouden hun partij nu wel eens in de steek kunnen laten. Andere kiezers zien in de affaire juist het bewijs dat de christen-democraten te veel zijn beïnvloed door de machtige boerenbond, met als gevolg dat de dioxinebesmetting een maand lang werd verzwegen en de zaak zulke omvangrijke proporties kon aannemen.

Gealarmeerd paste de CVP haar verkiezingscampagne aan. Premier Dehaene werd naar voren geschoven als de enige die dit land nog kan redden. "Pas als het moeilijk gaat zie je wie zijn nek durft uitsteken", adverteerde de CVP deze week in kranten. De premier zelf heeft zich uit de campagne teruggetrokken om de crisis te bezweren. Maar ook dat is een vorm van campagne: Jean-Luc Dehaene als redder van het vaderland. Zelfs mevrouw Dehaene werd in de strijd gegooid. "Het is niet de regering die het probleem heeft gecreëerd, het is de vetsmelterij Verkest", aldus Celie Dehaene in een interview. "En zoals gewoonlijk moet mijn man het oplossen."

Twee weken geleden zag het er nog zo rooskleurig uit voor Dehaene. Hij had België, ondanks zijn hoge staatsschuld, met succes de euro binnengeloodst, de Dutroux-affaire was wat vergeten en er was een aarzelend begin gemaakt met de hervormingen bij politie en justitie. De CVP, zo leek het, kon achteroverleunen tot na de verkiezingen en dan rustig een coalitiepartner uitzoeken. Maar Dehaene is slachtoffer geworden van zijn eigen stelregel dat je problemen pas moet oplossen als ze zich voordoen. Die uitspraak komt nu als een boemerang terug: oppositiepartijen pleiten al jaren voor een gecoördineerde, onafhankelijke controle op de voedselketen.

De Socialistische Partij dreigt eveneens te worden afgerekend op chickengate. Het zag er al niet goed uit voor deze partij, na de harde veroordeling eind vorig jaar van socialistische kopstukken in de Agusta-smeergeldaffaire. In een wanhoopspoging om het verlies te beperken, had SP-boegbeeld Louis Tobback zijn partijgenoten de deuren langs gestuurd om stemmen te ronselen. Degene met de meeste huisbezoeken (europarlementariër Freddy Willockx) kreeg 'de rode schoen'. Maar nu is er weer een SP-kopstuk gevallen: minister van Volksgezondheid Marcel Colla. Zwaargewicht Luc Van den Bossche, die eerder Tobback op Binnenlandse Zaken afloste, volgde Colla op en maakt net als Dehaene lange dagen. "Als ik aan de verkiezingen denk word ik droevig", zei Van den Bossche deze week. "Maar ik ben jolijtig." Ook de Franstalige socialisten kunnen alleen verliezen door de kippenaffaire. Ze zijn weliswaar niet rechtstreeks betrokken, zoals ze zelf onderstreepten door onmiddellijk te roepen dat deze crisis een Vlaamse oorsprong heeft. Toch zitten ook zij in de regering die de zaken nu efficiënt zou moeten aanpakken. "De regering bewijst opnieuw dat ze de problemen pas oplost als ze zich stellen", fulmineerde deze week de Franstalige liberale oppositieleider Louis Michel. Maar hij valt de socialisten niet hard aan. Volgens de Franstalige media bestaat er een akkoord tussen liberalen en socialisten over een paarse coalitie. Volgens opiniepeilingen wordt ook de groene partij Ecolo een machtsfactor.

De Vlaamse liberalen hielden zich aanvankelijk opvallend rustig. Ze hebben geleerd van vorige verkiezingen dat een agressieve campagne averechts werkt. Daarom overhandigde partijleider Guy Verhofstadt vorige week een explosief rapport over de dioxinezaak rechtstreeks aan premier Dehaene, in plaats van ermee naar de pers te stappen. Hij zorgde er overigens wel voor dat zijn bezoek aan de premier naar de media uitlekte. Maar deze week werd Verhofstadt feller. In de chaotische reeks maatregelen van de regering zag hij het bewijs "dat dit land op een lamentabele manier wordt bestuurd". "Mijn geduld en dat van velen raakt op." Wellicht ziet Verhofstadt een sprankje hoop dat zijn partij de grootste van het land wordt. In ieder geval wil hij na elf jaar oppositie weer regeren.

En dan is er die andere Vlaamse oppositiepartij, het Vlaams Blok, die bij de vorige twee verkiezingen al veel proteststemmers trok. De partij kan het thema veilig voedsel niet uitbuiten, omdat ze absoluut geen groen programma heeft. Maar de partij speelt wel in op de algemene onvrede. "Dit land is rot tot op het bot", verklaarden eenstemmig de Vlaams Blok-leiders deze week tijdens een verkiezingsbijeenkomst in Antwerpen. Voorman Filip Dewinter droomt al van het Antwerpse burgemeestersambt, na de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. Zondag streeft het Vlaams Blok naar 15 procent van de Vlaamse stemmen, maar peilingen wijzen op nog meer. Ook de groene partij Agalev kan alleen maar winnen door de kippencrisis. Deze partij besteedt in zijn programma veel aandacht aan "gezonde landbouw" en adverteert onder de slogan "zorg dat de verkiezingen niet op uw maag blijven liggen". Toch durft de groene partij niet te hopen op winst. Ze vreest voor een reactie van de kiezers tegen de hele politiek.

Zie ook:
Belgische overheid haalt kippen uit de handel
2 juni 1999)
Importverbod op alle vee, vlees en zuivel uit België
(4 juni 1999)

( a d v e r t e n t i e s )