NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het overleg tussen Holbrooke en Milosevic is een weerzien van oude bekenden, maar is hun vermeende persoonlijke chemie voldoende voor een vredesregeling? Holbrooke zelf wilde begin dit jaar niet eens meer naar de Balkan.

Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER

ROTTERDAM, 23 MAART. Hoe het vanochtend voortgezette en weer afgebroken overleg van Richard Holbrooke met Slobodan Milosevic ook definitief afloopt, veel zin in Balkan-missies had de Amerikaanse freelance gezant al lang niet meer. Een paar maanden geleden liet de Wall Street-bankier in kleine kring weten niet meer in ex- Joegoslavië te willen bemiddelen. ,,Het is er niet leuk, mensen zijn er niet aardig, en niet te vertrouwen. Ik ben er al te vaak geweest'', zei hij meermalen, of woorden van gelijke strekking. Dat Holbrooke toch weer ging, op 10 maart en gisteren opnieuw, heeft verscheidene oorzaken. De vredesarchitect van Bosnië is door president Clinton voorgedragen voor het ambassadeurschap bij de Verenigde Naties en zal verzoeken van Clinton en minister van Buitenlandse Zaken Albright om spoedbemiddeling nooit afslaan. Dit is niet alleen een kwestie van loyaliteit, maar ook van ambitie en patriottisme. Holbrooke is achter de schermen van de Amerikaanse regering nu al bezig met een campagne om Albright op te volgen als minister. Daarbij komt dat hij zoals vermoedelijk geen enkele andere Amerikaanse diplomaat weet wanneer de Verenigde Staten hun macht moeten aanwenden. ,,Holbrooke identificeert zijn ambities en neigingen met het nationaal belang'', zeggen Amerikaanse analisten. Dat de Amerikaanse regering de New-Yorker weer vroeg te gaan, heeft alles te maken met de manier waarop Holbrooke die macht projecteert. Binnen enkele seconden kan hij veranderen van een charmante causeur in een tierende dwingeland. En tussen de rauwdouwers op de Balkan is dit scala aan emoties al regelmatig van pas gekomen. Holbrooke heeft in het najaar van 1995 voor de ogen van Milosevic onderhandelingsdocumenten verscheurd, tegen hem geblaft en geraasd, maar ook ontspannen menig glas pruimenbrandewijn met hem gedronken. Hij is de enige Amerikaanse diplomaat die echt raad weet met dit slag potentaten, en in die zin geeft Holbrooke's aanwezigheid in Belgrado nu aan hoe wanhopig de Amerikaanse regering opnieuw is in deze crisis. Milosevic heeft door de jaren heen sympathie voor 'Dick' Holbrooke gekregen, waarschijnlijk omdat 'Slobo' zelf even snel van gedaante kan veranderen. De Amerikaanse sterdiplomaat onderhandelde gisteren en vandaag voor de zesde keer met Milosevic in de Kosovo-crisis, steeds in een gastrol. Steeds werd hij vergezeld door zijn vroegere teamlid uit Bosnië, de Amerikaanse gezant Chris Hill, die het huidige vredesplan voor Kosovo grotendeels zelf heeft opgesteld.

'Ik ging te laat naar Kosovo'

Ook als Holbrooke niet steeds ter plekke was, bleef zijn indirecte invloed groot: Hill en zijn 'leermeester' telefoneerden voortdurend met elkaar.

Holbrooke verkeerde gisteren en vandaag in de positie waarin hij het liefst bemiddelt: diplomatie gesteund door militaire kracht, via de dreiging van NAVO-bombardementen. Tegelijkertijd was hij somberder dan tijdens al zijn vorige missies naar Milosevic. Kosovo is anders dan Bosnië voor de Serviërs heilige grond, en dat beperkt de speelruimte voor Milosevic. Het Dayton-akkoord voor Bosnië was een door Amerika opgelegde vrede, en dat is het laatste wat Milosevic nu wil.

Een van de grote vragen in de Kosovo-crisis blijft waarom Holbrooke pas zo laat ten tonele verscheen. ,,Ik had al veel eerder, vorig jaar maart, in Kosovo moeten zijn, ik was ook klaar om te gaan. Maar ik ging pas in mei'', zei Holbrooke op 30 januari van dit jaar tijdens een gesprek met deze krant. Gevraagd naar het waarom zei hij: ,,Weet ik niet. Dat moet u iemand anders vragen.'' Iemand anders kon niemand anders zijn dan minister Albright of president Clinton, maar het was duidelijk dat Holbrooke hier niets over wilde zeggen.

In oktober vorig jaar sloot Holbrooke, onder dreiging van NAVO- luchtaanvallen, met Milosevic een akkoord dat het bloedvergieten moest tegengaan, maar geen politieke oplossing bood. Milosevic liet onbewapende waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa toe. Het akkoord hield niet lang stand. Op 15 januari 1999 schond de Joegoslavische regering het op de meest zichtbare wijze in het dorp Racak: een massa-executie van 45 Kosovaren door Servische ordetroepen, rechtstreeks gecommandeerd vanuit Belgrado. Holbrooke noemde in januari zijn oktoberakkoord ,,broos'' omdat de NAVO toen nog geen grondtroepen wilde leveren, zoals zij nu wel wil.

Maar Holbrooke vond de internationale reactie in Kosovo beter dan die in Bosnië. ,,De internationale gemeenschap had er vier jaar voor nodig om haar zaken op orde te krijgen in Bosnië, in Kosovo vier maanden. Dus ze hebben wel iets geleerd. [..] Het aantal van 2.000 doden is verschrikkelijk, maar het is een stuk minder dan 300.000. Die 2.000 doden hadden vermeden moeten en kunnen worden. Maar dit is toch een veel betere reactie dan in Bosnië, het is sneller en resoluter. Ik hoop dat we onze lessen van 'Srebrenica' geleerd hebben. Racak was vreselijk, maar geen Srebrenica. En de internationale gemeenschap is ontwaakt.''

De citaten van Holbrooke zijn ontleend aan het boek 'Frontdiplomaten, confrontaties met internationale hoofdrolspelers' van Robert van de Roer, dat in april verschijnt.

Zie ook:

NAVO geeft Milosevic nog 'laatste kans' (22 maart 1999)

In NAVO's hand (20 maart 1999)

Parijs' overleg over Kosovo opgeschort (19 maart 1999)

Albright: veel inzet, geen vuist (23 februari 1999)

Serviërs Kosovo bewapenen zich (22 februari 1999)

Lessen van Dayton (19 februari 1999)

Maximale druk op regering Belgrado (19 februari 1999)

Overleg Kosovo krijgt week extra (15 februari 1999)

'Rambouillet': het onverzoenlijke verzoenen (5 februari 1999)

NRC Webpagina's
23 MAART 1999

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.