NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

BAS BLOKKER
Er is iets vreemds met Stanley Kubrick. Kijk eens in het standaardwerk Halliwell's Filmguide. Bij elke film vindt je diezelfde, bijna gepikeerde toon: ,,alweer een Kubrick-film die ons een beetje tegenvalt''. Vreemd. Als elke film tegenvalt, waar waren die hoge verwachtingen dan op gebaseerd? Is Kubrick een filmgenie zonder geniale films? Ik meen te begrijpen hoe Halliwell aan dat onbehagen komt, maar ik ben het er niet mee eens.

Barry Lyndon is misschien wel het beste voorbeeld. Drie uur lang waart Kubrick rond in de 18-de eeuw, achter de schelm Redmond Barry aan. Drie uur! Stomvervelend! Langdradig! In die drie uur zet Kubrick zijn acteurs in granieten kaders en zoemt hij heel vaak uit tot ze nog maar poppetjes zijn in een overtuigend 18de-eeuws vergezicht. Afstandelijk! Mooifilmerij!

Er dringt zich een fundamentele vraag op. Is het kenmerk van kunstenaarsschap dat je het resultaat leuk en onderhoudend vindt? Of is een kunstenaar iemand die, met meesterschap over het medium dat hij gebruikt, precies maakt wat hij wil? Als dat laatste geldt, dan is Kubrick een groot filmkunstenaar en kun je vervolgens hooguit verklaren dat je niet van zijn films houdt.

Barry Lyndon is een schitterende film. Sprookjesachtig mooi. Omdat Kubrick weinig of geen kunstlicht gebruikt, hangt in elk interieur een bijna grijpbare atmosfeer. En als in zo'n wazige paleiskamer een raam buitenlicht binnenwerpt, is het of er een reusachtige waterdruppel hangt. De mensen zitten in die atmosfeer en in de kaders van Kubrick opgesloten, zoals Barry opgesloten zit in zijn kleine, Ierse plattelandsleven. De avonturen die hij In Europa beleeft, en die hem aanzien en rijkdom brengen, zijn alleen maar een omweg naar de dood in hetzelfde kleine, Ierse leven.

Wat Barry (Ryan O'Neal, die nimmer zoveel overtuigingskracht uit zijn Amerikaanse wittetandenhoofd kreeg) meemaakt, is geestig en spannend en ontroerend, en wie de scène waarin hij moet duelleren met zijn stiefzoon kil en langdradig vindt, die had maar naar voetbal moeten kijken. VS-Iran (kiezen tussen de Golfoorlog en de Zevenjarige Oorlog).

Barry Lyndon, (S. Kubrick, VK'75), zondag, RTL5, 20.30u.