NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S c h a k e l s

Door onze redacteur Z.C.A. LUYENDIJK
LISSABON, 3 DEC. Het Russische voorstel de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) de belangrijkste rol te geven in een Europese veiligheidsstructuur, krijgt weinig steun van de rest van Europa.

Dit is gebleken op de tweedaagse top van de OVSE in Lissabon. Rusland wil met de OVSE een tegenwicht bieden aan de NAVO. Desondanks hebben de 54 landen van de OVSE vanmiddag besloten een ,,gemeenschappelijk veiligheidsmodel'' te ontwikkelen, om ,,de veiligheid en stabiliteit in Europa'' te bevorderen. In de slotverklaring van hun top, die vanmiddag is geëindigd, verklaren de landen zich ,,volledig te zullen inzetten om vrede en welvaart te consolideren in het gehele OVSE-gebied'' en om een duurzame vrede in Bosnië-Herzegovina vast te leggen. Wat precies in het veiligheidsmodel moet komen te staan is nog niet duidelijk. Een meerderheid van de landen wil dat het veiligheidsmodel niet in een verdrag wordt vastgelegd, maar in een handvest.

De Amerikaanse vice-president, Al Gore, zei gisteren dat de OVSE zeker geen ,,wettelijk raamwerk'' zou krijgen en slechts naast bestaande structuren in Europa zou kunnen functioneren. In uiteenlopende bewoordingen zeiden vele landen, waaronder Nederland, dat de OVSE een goede rol vervult in samenwerking met organisaties als de NAVO en de Europese Unie. Moskou kreeg uiteindelijk alleen steun van de Witrussische president Loekasjenko, die even fel als de Russische premier Tsjernomyrdin een uitbreiding van de NAVO afwees, en van Frankrijk dat zich voorstander toonde van een bindend verdrag waaronder een nog te vormen nieuw Europees veiligheidsmodel zou moeten komen vallen. ,,Zeven jaar na de val van de Muur hebben we een kans de Europese familie te herbouwen'', zei de Franse president Chirac. De overige lidstaten van de OVSE zijn niet tegen de vorming van een veiligheidsmodel, maar willen dit vastleggen in een handvest. De Duitse Bondskanselier Kohl zei dat Europa niet de kans mocht laten liggen ,,samenwerking op te bouwen''. ,,Er kan alleen maar veiligheid in Europa zijn met, en niet tegen de Russen'', zei Kohl.

De OVSE-landen verklaren zich loyaal aan de akkoorden van Helsinki en het Handvest van Parijs voor mensenrechten. Democratische ontwikkelingen zullen worden voortgezet. Beperking van wapenarsenalen blijft een belangrijke taak van de OVSE. De landen verwelkomen de beslissing het CFE-verdrag voor de beperking van conventionele wapens in Europa ,,aan te passen'' aan de veranderde geo-politieke situatie in Europa na de verdwijning van de Sovjet-Unie. De onderhandelingen, waarvoor in Lissabon criteria werden vastgesteld, zullen in januari beginnen en naar schatting anderhalf jaar duren.

De landen van de OVSE veroordelen gewelddadige oplossingen van politieke problemen tussen landen en ethnische minderheden. De organisatie moet zich actiever opstellen als beheerser van crises en deze sneller oplossen wanneer ze zich voordoen. De OVSE moet zich daarnaast bezig houden met economische problemen en met milieuvraagstukken, aangezien deze kunnen leiden tot spanningen.

De slotverklaring werd opgehouden door de weigering van Azerbeidjan akkoord te gaan met de door de OVSE aangedragen oplossing voor het conflict rond de enclave Nagorno-Karabach. Azerbeidjan wil verdergaande garanties voor de bevolking van de enclave.

De Amerikaanse vice-president maakte gisteren voor zijn vertrek uit Lissabon duidelijk dat de voor midden volgend jaar geplande NAVO-top waarop de uitbreiding van het bondgenootschap zal worden aangekondigd, gewoon zal doorgaan. Hij kondigde aan dat de Amerikaanse president Clinton naar Moskou zal gaan voor topoverleg met de Russische president Jeltsin. De secretaris-generaal van de NAVO, Javier Solana, zei dat het bondgenootschap zijn best zou doen de Russen ervan te verzekeren dat zij van de uitbreiding van de NAVO niets hoeven te vrezen. De landen van de Organisatie voor veiligheid en samenwerking in Europa (OVSE) zijn het gisteren ook eens geworden over een verlenging van de missie in Bosnie voor ten minste een jaar.